Recep ERÇİN
TÜİK yeni yılın birinci enflasyon verisini bugün açıklayacak. Merkez Bankası’nın piyasa beklenti anketi sonuçlarına nazaran ocak ayı tüketici enflasyonu yüzde 4,07 seviyesinde olacak. AA Finans Enflasyon Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler ise, ocak ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 4,29 arttığını iddia etti. Foreks Haber’in 19 ekonomist ile düzenlediği ankete nazaran de aylık medyan kestirim yüzde 4,33 olurken, ortalama iddia yüzde 4,34 halinde hesaplandı. Bloomberg HT’nin enflasyon anketine katılan 25 kurumun medyan iddiası yüzde 4,33 oldu.
İstanbul’un enflasyonu 5,27 puan düştü
Hafta sonu İstanbul’un enflasyonunu ölçmek üzere yeni bir indeks açıklayan İstanbul Ticaret Odası (İTO) datalarına nazaran ocak ayında İstanbul’da tüketici fiyatları yüzde 5,16 oranında arttı. İTO’nun 2023 yılını baz aldığı yeni indeksinin ismi İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi. Eski indeks ise halen açıklanmaya devam ediyor ve bir yıl daha açıklanacak. 1995 yılını baz alan Ücretliler Geçinme İndeksi sonuçlarına nazaran Ocak 2025’te İstanbul’da aylık enflasyon yüzde 5,62 oldu. Büyük ayrışma ise yıllık bazda ortaya çıktı. İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ne nazaran Ocak 2025’te İstanbul’un enflasyonu yıllık yüzde 48,4 olurken, Ücretliler Geçinme İndeksi’ne nazaran bu oran yüzde 53,67 olarak ölçüldü.
TÜİK’e daha yakın sonuçlar ortaya çıktı
Cumartesi günü İTO’nun yeni indeksini ele alan haberimizde İstanbul’un enflasyonunun TÜİK’e yaklaşacağını vurguladık. İTO, iktisatçıların ve gazetecilerin talebi üzerine yeni indeksin 2024 yılına ait bilgilerini de paylaştı. TÜİK’in TÜFE’si ile İTO’nun eski ve yeni indeksinin 2024 sonuçlarını ay ay karşılaştırdığımızda çıkan tabloya bakınca İstanbul’un enflasyonunun ücretliler geçinme indeksine kıyasla TÜİK’e daha yakın sonuçlar verdiğini görüyoruz.
Bu durum daha evvel TÜİK ve İTO enflasyonu arasındaki açılan fark üzerinden yapılan TÜFE tenkitlerinin tekrar yorumlanmasını gerektirecek tipten. Fiyatlama davranışlarının bozulduğu yüksek enflasyonist dönemlerde hepsinin gayesi fiyatların artış suratını ölçmek olsa da endekslerin kapsamındaki farklılık ne kadar fazla ise istatistiki sonuçlar da o kadar farklılaşabiliyor. İktisat camiası İTO’nun yeni indeksi ile bunu bir sefer daha gözlemlemiş oldu.
“Markette 41 eserin 23’ünde fiyat artışı oldu”
Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Lideri Şemsi Bayraktar, ocak ayında markette takip edilen 41 eserin 23’ünün fiyatının arttığını, 18’inin ise düştüğünü bildirdi. Bayraktar, yaptığı yazılı açıklamada, ocak ayında üretici ve market ortasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 597,4 ile limonda görüldüğünü tabir etti.
Markette fiyatı en fazla artan eserin yüzde 14,9 ile kuru fasulye olduğunu bildiren Bayraktar, “Kuru fasulyedeki fiyat artışını yüzde 12 ile kırmızı mercimek, yüzde 10,7 ile sivri biber, yüzde 10,7 ile kuru kayısı izledi. Markette fiyatı en fazla azalan eser ise yüzde 26,8 ile patlıcan oldu. Patlıcandaki fiyat düşüşünü yüzde 23 ile karnabahar, yüzde 20,3 ile marul, yüzde 17,1 ile havuç takip etti” dedi.
Üreticide portakal zamlandı
Ocak ayında üreticide 33 eserin 12’sinde fiyat artışı, 14’ünde fiyat düşüşü görüldüğünü 7 eserde ise fiyatın değişmediğini bildiren Bayraktar, “Üreticide en fazla fiyat düşüşü yüzde 46,8 ile karnabaharda görüldü. Karnabahardaki fiyat düşüşünü yüzde 45,4 ile limon ve yüzde 29,5 ile patlıcan, yüzde 28,1 ile mandalina izledi. Üreticide en çok fiyat artışı yüzde 25,8 ile portakalda görüldü. Portakaldaki fiyat artışını yüzde 22,7 ile havuç, yüzde 15,5 ile maydanoz, yüzde 13,2 sivri biber takip etti.” bilgisini paylaştı.
Antalya halleri yıla bereketli ancak artırımlı başladı
Antalya hallerinde süreç gören domates, zerzevat ve meyvelerin süreç ölçü ve fiyatlarıyla ilgili endeks bedelleri açıklandı. Antalya Ticaret Borsası’nın yaptığı çalışmaya nazaran ocak ayı endeksleri ölçüde bir evvelki aya nazaran (aylık) domateste yüzde 19.28, sebzede yüzde 13.08 artarken, meyvede yüzde 4.56 azaldı. Bunun fiyatlara yansıması ise şöyle oldu: Domateste fiyat endeksi bir evvelki aya nazaran yüzde 2,35 oranında, zerzevat fiyat endeksi yüzde 4,81 oranında ve meyve fiyat endeksi yüzde 3,13 oranında arttı.
Domateste yıllık fıyat artışı yüzde 50.6
Ocak ayında domates fiyat endeksi yıllık bazda yüzde 50.60 arttı. Ölçüdeki yüzde 12.65’lik artışa karşın bu yükseliş gerçekleşti. Zerzevat fiyat endeksinde yıllık yüzde 58.68 artarken, zerzevatın yıllık ölçü endeksinin yüzde 28.12’lik düşüşü, fiyat endeksi artışını etkiledi. Meyve fiyat endeksi yıllık, yüzde 38.63 artarken, meyvenin yıllık süreç ölçüsündeki yüzde 34.70’lik düşüşü, fiyat endeksi artışında tesirli oldu. Ocak ayında ölçü ve fiyat endekslerindeki aylık değişimler, domates için son 7 yılın ölçüde rekor artışı ve fiyatta ise ortalama altı düşük artışı olarak tabloya yansıdı.
