Hazine eski Müsteşarı Dr. Mahfi Eğilmez, kendisine ilişkin “Trump Coin ve Senyoraj Geliri” başlıklı blog yazısında, dün yemin ederek ABD Başkanlığı vazifesine başlayan Donald Trump‘ın kendi ismine çıkardığı Trump Coin ve bu bağlamda senyoraj kavramı üzerine kıymetli değerlendirmelerde bulundu.
Eğilmez, Trump ve eşi Melania Trump‘ın kendi isimlerine piyasaya sürdükleri kripto paraların, kısa müddette milyarlarca dolarlık bir bedele ulaştığını belirtti. Bu gelir modelini tarihi bir perspektifle inceleyen Eğilmez, senyoraj kavramını şu sözlerle açıkladı: “Para basma yetkisine senyoraj, paranın üzerindeki yazılı kıymetle üretim maliyeti ortasındaki farka ise senyoraj geliri deniyor. Kripto paralar ise bu yararı çıkaranlara bırakıyor.”
Trump lider seçilmeseydi birebir çıkarı sağlayabilir miydi?
Bir şeyin para olarak kabul edilmesi için 3 fonksiyonu (1.Alış verişlere aracılık etmek, 2. Bedel ölçüsü fonksiyonu görmek ve 3. Bedel saklama fonksiyonu görmek) gerçekleştirmesi gerektiğini söyleyen Eğilmez, kripto paraların sadece “değer saklama” fonksiyonu gördüğünü ve tam manasıyla para olarak kabul edilemeyeceğini tabir etti. Buna karşın, bu dijital varlıkların çıkarıcılarına sağladığı yararın senyoraj gelirine benzediğini vurguladı.
Trump ve Melania Trump’ın kripto paralardan elde ettiği gelirin büyük ölçüde Trump’ın ABD Başkanı unvanından kaynaklandığını belirten Eğilmez, şu soruyu gündeme getirdi: “Eğer Trump, ABD Başkanı seçilmeseydi, bu kripto paralardan tıpkı seviyede bir çıkar sağlayabilir miydi?” Eğilmez’e nazaran, başkanlık unvanı olmadan böylesine büyük bir gelirin elde edilmesi pek mümkün değil.
ABD’de yasal mı?
Trump’ın bu atılımının yasal bir tabana oturup oturmadığı konusunda belirsizliklerin bulunduğunu belirten Eğilmez, bu durumun etik açıdan sorgulanması gerektiğini söz etti. Kamu vazifelilerinin gelir idaresine ait düzenlemelerin ehemmiyetine dikkat çeken Eğilmez, “Bulunduğu makamın verdiği özel durumu kullanarak çıkar elde etmek etik bir davranış olarak kabul edilmese gerek” dedi.
Değişen etik anlayışı ve global sistem
Eğilmez, etik ve piyasa reaksiyonlarının günümüzde zayıfladığını ve ahbap çavuş kapitalizminin global bir sorun haline geldiğini belirtti. Eğilmez “Yirmi birinci yüzyılda hukuk dışı ve ahlâka karşıt davranışlara reaksiyon gösterme refleksi büyük ölçüde kayboldu. Artık bu cins prensiplerden kelam edenler bile güzel karşılanmıyor” sözlerini kullandı.
Eğilmez değerlendirmesine “Geriye baktığımda düşünüyorum da soğuk savaş falan vardı lakin yirminci yüzyılın ikinci yarısı bayağı yeterli bir dönemmiş” tabirleriyle son verdi.
