NASA’nın Curiosity keşif aracı, 2012’den bu yana Mars’ı inceliyor. Yakın vakitte, gezegen yüzeyinde buzsuz antik göletler ve göllere ilişkin izler keşfedildi. Bu izler, Dünyadaki kumlu göl yataklarında görülen küçük dalgalanmalara benziyor.
Bu dalgalanmalar, rüzgarla hareket eden suyun yüzeyde ileri geri hareketiyle oluşmuş olmalı. Bu durum, suyun buzla kaplı değil, açıkta olduğunu gösteriyor. Keşif, bu dalgalanmaların yaklaşık 3,7 milyar yıl evvel oluştuğunu ortaya koyuyor.
Mars’ın özellikleri
Mars, Güneş Sistemimizin dördüncü ve büyük gezegenler ortasındaki en küçük gezegenidir. Yüzeyindeki demir oksit nedeniyle kırmızı bir renge sahiptir.
Dünyaya benzeyen vadiler, volkanlar ve kurumuş ırmak yatakları bulunsa da, atmosferi solunabilir değildir ve yüzeyi soğuk ve kuraktır. Buna karşın Mars, tarih boyunca hayat potansiyeli taşıdığına dair ipuçlarıyla insanları büyülemiştir.
Curiosity’nin misyonu
2011 yılında NASA tarafından gönderilen Curiosity, 2012’de Mars’a ulaştı ve o tarihten beri Gale Krateri etrafını keşfetmektedir. Ana gayesi, Mars’ın iklimini ve jeolojisini inceleyerek geçmişte ilkel ömrü destekleyip desteklemediğini anlamaktır.
Curiosity, bu gaye doğrultusunda toprak örnekleri toplamak için delgilerden, atmosferik tahlil araçlarına kadar bir dizi ekipmanla donatılmıştır.
Son bulgular
Science Advances
mecmuasında yayımlanan bir makalede Caltech’ten John Grotzinger ve Michael Lamb, antik dalga izlerine dair bulgularını paylaştılar. Bu dalgalar, Dünyadaki göl ve plajlarda rüzgarla hareket eden sığ suların oluşturduğu dalgalarla benzerlik gösteriyor.
Gale Krateri’nde keşfedilen bu dalgalar, Mars’ta bir vakitler sıvı su bulunan göllere işaret ediyor. Kaya ve dalga tahlilleri, bunların 3,7 milyar yıl evvel oluştuğunu gösteriyor. Bu durum, Mars’ın geçmişte daha ağır ve sıcak bir atmosfere sahip olduğunu düşündürüyor.
Göl derinliği hesaplamaları, dalgaların yüksekliği ve aralığına dayanılarak yapıldı. Elde edilen bilgilere nazaran, göl sığ, muhtemelen 2 metre derinliğindeydi.
Dalga izlerinin bulunduğu alanlar
“Prow” ismi verilen dalga izleri, bir vakitler rüzgarla şekillenen kumulların olduğu bir bölgede bulundu. Başka bir dalga izi ise sülfat bakımından güçlü “Amapari Marker Band” olarak isimlendirilen kayalarda keşfedildi.
Bu iki bölge, Mars atmosferinin sıcak ve ağır olduğu periyotların birden fazla defa yahut uzun bir müddet devam ettiğini gösteriyor.
Mars paleoklimat araştırmaları için katkılar
NASA’nın Opportunity aracı, daha evvel Mars’ta dalga izlerini keşfetmişti, fakat bu izlerin ilişkin olduğu su kütlelerinin tabiatı meçhuldü. Bu son bulgular, Mars’ın erken periyot şartlarına dair değerli bilgiler sunuyor. Gezegen yüzeyinde bir vakitler sıvı su kütlelerinin yaygın olup olmadığını anlamak için daha fazla araştırma gerekiyor.
