50 yıl evvel, birkaç senede bir uzaya roket gönderebildiğimiz bir dünya vardı. Kimse uzaya attığımız birkaç kesim çöpün bir gün başımıza keder olabileceğini düşünmüyordu.
Ancak artık günde bir defaya varabilecek frekanslarla uzaya roket gönderebiliyoruz ve yakında bu sayı daha da artacak. Artık yalnızca devletler değil, özel şirketler de yörüngeye uydu yerleştirmek için SpaceX’in kapısını aşındırıyor. Tekrar kullanabilen insansız roketler kalkış yapıp uzaya yükünü bırakıyor ve bir iki saat içinde dünyaya geri dönüp yine kalkışa hazır hale geliyor. Hatta Musk’ın şirketi SpaceX dev uzay gemisi Starship‘i artık direkt fırlatma rampasının üzerine dik halde indirebiliyor. Yakında bu dev aracı süratlice yakıt ikmali yaptıktan sonra tekrar fırlatma yapacak duruma da getirecekler.
Fakat tüm bu gelişmelerin bir bedeli var. Roket kesimleri uzayda dev bir çöp yığını oluşturuyor. Bu modüllerin Dünya’ya geri düşmesi durumunda atmosferin kesimleri eriteceği düşünülüyor lakin bunun garantisi de yok. Kimi büyük yahut sert kesimlerin tam manasıyla yanıp kül olmadan evvel bir uçağa çarpma riski yahut tek kesim halinde yere ulaşabilme tehlikesi bulunuyor.
Yolda yürürken artık üst bakacağız
Dr. Ewan Wright önderliğindeki bir küme bilim insanına nazaran, bir kişinin bir yıl içinde bu biçimde bir kazayla ölme riski 2.200’de 1 orana yükselmiş durumda. Yani kısa bir müddet sondr binde 1 ihtimal ve sonrasında 500’de bir, akabinde yüzde 1 üzere vahim büyük risk oranlarına ulaşabiliriz.
Araştırmacılar, bu yıl ağır hava trafiği alanına bir roket çöpünün düşme mümkünlüğünün yüzde 26 olduğunu hesapladılar. Bu bile gereğince büyük bir risk.
Fırlatma datalarını takip eden RocketLaunch.org adlı internet sitesine nazaran, 2000 yılında yalnızca 81 başarılı roket fırlatması gerçekleştirildi. 2024 yılına gelindiğinde ise tek bir yılda gerçekleştirilen fırlatma sayısı 258’e çıktı ve yörüngede 2.300 roket gövdesi kaldı. 2025’te ise günde iki fırlatma frekansına ulaşılması bekleniyor.
