Türkiye’de sigara kullanımının süratle artması ve buna bağlı hastalıkların kamu sıhhatini tehdit eder boyuta gelmesi, uzmanları endişelendirmeye devam ediyor. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Bayram, sigara dumanının akciğerlere teneffüs yoluyla girip kan sirkülasyonuyla bedenin çabucak her yerine yayıldığını, başta kanser ve KOAH olmak üzere pek çok hastalığa neden olduğunu belirterek tehlikeye dikkat çekiyor. Sigara kullanım yaşının 12-13 üzere kritik bir periyoda kadar düştüğünü söz eden Prof. Dr. Bayram, İngiltere’de 2009 sonrası doğanlara ömür uzunluğu sigara satış yasağı üzere radikal tedbirlerin gündeme geldiğini hatırlatıyor. Nargilenin ve elektronik sigaranın da en az olağan sigara kadar ziyanlı olduğunu vurgulayan uzmanlar, toplumun bu bahiste daha fazla bilinçlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Bilhassa nikotinin oluşturduğu fizyolojik ve ruhsal bağımlılıkla çabanın uzun soluklu bir uğraş gerektirdiğine işaret eden tabipler, çocukları ve gençleri sigaradan uzak tutmanın ulusal bir öncelik haline gelmesinin altını çiziyor.
“Sigara insanların aklına gelmeyen pek çok hastalığa da yol açıyor”
Sigaranın yalnızca akciğerlere değil bedenin bütün organlarına ziyan verdiğini lisana getiren Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Bayram, “Sigara akciğerlere teneffüs yoluyla girerek, kan deveranı aracılığıyla bedenin öteki bölgelerine de ulaşıyor. Münasebetiyle birinci gayesi akciğer oluyor. Akciğerde yüzden fazla hastalığa neden olabiliyor. Bunların başında kanser, KOAH ve kronik bronşit üzere hastalıklar geliyor. Elbette başka organları da konuşmamız gerekiyor. Sigara, bedenin çabucak hemen her organına ulaşabiliyor ve böylelikle insanların aklına gelmeyen pek çok hastalığın gelişmesine yol açabiliyor. Mesane kanseri, böbrek kanseri, bağırsak kanseri, kalp-damar hastalıkları. Bunların da en büyük nedeni sigara. Münasebetiyle sigaranın akciğerlere yahut bedene verdiği ziyanlar artık çok yeterli bilinen bir konu” diye konuştu.
“Sigarayla çabada en büyük önceliğimiz çocuklar olmalı”
Henüz gelişimini tamamlamayan çocuklarda sigara içmenin önemli kalıcı problemler ortaya çıkardığını belirten Bayram, “Burada farklı hususlara da değinebiliriz: Toplumdaki sigara kaynaklı ziyanların yükü nedir. Ülkemizdeki sigara içme oranı nedir. Bu mevzularda maalesef karnemiz zayıf. Türkiye, dünyada en çok sigara tüketilen 10 ülkeden biri. Sigara şirketleri için önemli bir pazar pozisyonundayız. Bu bahiste geçmişte kıymetli adımlar atıldı; Türkiye’de epeyce yeterli ve olumlu gelişmeler kaydedildi. Lakin son yıllarda sigarayla çabada bir yavaşlama hissediliyor. Bu nedenle Türkiye’nin yine kararlı bir biçimde gayrete dönmesi gerektiğini düşünüyorum. Sigarayla uğraşta en büyük önceliğimiz çocuklar olmalı. Maalesef sigaraya başlama yaşı 12-13’e kadar düştü ve bu yaşlarda, şimdi beden ve bilhassa akciğerler ile öteki organlar tam gelişimini tamamlamadığı için sigara tüm bedene hasar veriyor; ileride daha erken yaşta önemli problemler ortaya çıkıyor. Örneğin, son devirde birtakım ülkelerde değerli adımlar atıldı. İngiltere’de 2009 yılından sonra doğmuş çocuklara hayatları boyunca sigara satış yasağı getirilmesi planlanıyor. Yani bu yıldan sonra doğanlara hiçbir halde sigara satılmaması öngörülüyor. Benzeri bir uygulama ülkemizde de hayata geçirilebilir” tabirlerini kullandı.
“En kıymetli husus, sigaraya hiç başlamamak olmalı”
Nargilenin en az sigara kadar ziyanlı olduğunu ve son vakitlerde meskenlere kadar girdiğini vurgulayan Bayram, “En değerli bahis, sigaraya hiç başlamamak olmalı. Sigaraya başladıktan sonra bırakmak hayli efor ve zahmet gerektiriyor. Elbette bu mümkün; bırakma konusunda önemli muvaffakiyetler elde edilebiliyor. Ancak hiç başlamamak, jenerasyonları korumak ismine çok daha kıymetli bir strateji. Evvelce Türkiye’de erkeklerde sigara içme oranı bayanlara nazaran çok daha yüksekti. Lakin son yıllarda bayanlardaki sigara içme oranlarının da erkeklere yaklaştığını görüyoruz. Bu durumun kesinlikle fark edilmesi ve önlenmesi gerektiğini bilhassa vurgulamak istiyorum. Nargile konusuna da değinmek istiyorum. Günlük pratikte, poliklinikte ‘sigara içiyor musunuz’ diye sorduğumda, ‘hayır hocam, sigara içmiyorum, yalnızca nargile içiyorum’ karşılığını alıyorum. Güya nargile temizmiş, sigara kadar ziyanlı değilmiş üzere bir algı oluşmuş durumda. Bilhassa son 3-5 yıldır bunu çok sık gözlemliyorum. Hatta evvelce sırf haftada bir yahut ayda bir dışarıda nargile içilirken, artık konutlarda nargile bulundurulduğunu görüyoruz. Meğer nargilenin de temiz olmadığını, en az sigara kadar ziyanlı olduğunu bilhassa belirtmeliyim” halinde konuştu.
“Elektronik sigara da daha sıkı kontroller yapılmalı”
Elektronik sigaraların da erken periyotta önemli sıhhat meselelerine yol açabileceğini söz eden Bayram, “Bir öteki bahis da elektronik sigaralar. Elektronik sigaralar da en az sigara kadar ziyanlı; hatta daha erken devirde önemli sıhhat meselelerine yol açabiliyor. Türkiye’de kanun gereği elektronik sigaranın satışı ve ithalatı yasak, fakat internet siteleri yahut kimi marketler üzerinden bunlara hala ulaşmak mümkün. Bu hususta da daha sıkı kontroller yapılması gerektiğini düşünüyorum” dedi.
“Psikolojik bağımlılık daha zor”
Uzmanlar olarak bir yıl boyunca sigara içmemeyi sigarayı bırakmak olarak kabul ettiklerini söyleyen Bayram, “Sigara bağımlılığını özetle iki tıpta ele alıyoruz: Fizyolojik bağımlılık ve ruhsal bağımlılık. Fizyolojik bağımlılık dediğimizde nikotin bağımlılığından bahsediyoruz. Nikotin, beynin makul merkezlerinde bağımlılık oluşturuyor ve sonluluk, el titremesi, ağız kuruması, kişinin kendini ruhsal açıdan makus hissetmesi üzere durumlara neden olabiliyor. Bu belirtiler daha ağır tablolar olsa da kısa müddette düzelebiliyor; yani kişi bir-iki ay içinde bu tesirlerden arınabiliyor. Asıl zorluk ruhsal bağımlılık. Şahıslar, kendilerini motive ettiklerinde bir-iki ay sigara içmeyip nikotin bağımlılığını aşabiliyorlar. Lakin ruhsal bağımlılık dediğimizde işin içine ömür usulü giriyor. Örneğin çay içerken, arkadaşlarla bir ortaya gelirken ya da rastgele bir aktifliğe giderken sigara içme alışkanlığı ortaya giriyor. Bu hayat şeklini değiştirmek daha uzun vakit alıyor. Sigaraya karşı duygusal hasret bir-iki yıla kadar sürebiliyor. Biz bir yıl boyunca hiç sigara içmemeyi, başarılı bir ‘sigara bırakma’ olarak tanımlıyoruz. ‘Ben sigarayı bırakamam’ kanısı muhakkak yanlış. Herkes sigarayı bırakabilir; kâfi ki istesin ve birinci adımı atsın” diye konuştu.
