Foreks – Türkiye Eser İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali, Lisanslı Depo Şirketleri Derneği (LİDAŞDER) tarafından 16-19 Ocak 2025 tarihlerinde düzenlenen “Türkiye ve Dünya’da Lisanslı Depoculuk ve Hububat Piyasaları Kongresi” kapsamında, 18 Ocak’ta gerçekleştirilen “Lisanslı Depoculukta Devlet Takviyeleri ve Eser İhtisas Borsacılığı” panelinde konuştu.
Kırali, TÜRİB’in teknolojik dönüşümünü, aracılı sistemin muvaffakiyetle devreye alınmasını ve 2025 yılı maksatlarını kıymetlendirdi.
Kırali, TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından büsbütün yerli kaynaklarla geliştirilen birinci borsa yazılımı olan TÜRİB Süreç Sistemi (TÜRİS) ile yeni bir periyoda girdiklerini tabir etti. TÜRİB Teknolojik Dönüşüm Projesi kapsamında geliştirilen bu sistemin, sadece TÜRİB için değil, tıpkı vakitte Türkiye’nin tarım emtia piyasalarının dönüşümü açısından da kritik bir kilometre taşı olduğunu belirtti. Ayrıyeten, yeni sisteme Eser Piyasası Aracı Kurumları (ÜPAK) entegre edilerek, sistemin 13 Ocak 2025 tarihinde etkin hale getirildiğini söyledi.
Lisanslı Depoculuk ve Besin Arz Güvenliği
Kırali, lisanslı depoculuğun, eser ihtisas borsacılığının temel direği olduğunu vurguladı. TÜRİB’in 5 yıllık faaliyet müddetinde, kayıtlı yatırımcı sayısının 30 binden 240 bine ulaştığını, 47 milyon ton eserin el değiştirdiğini ve toplamda 250 milyar TL bedelinde süreç hacmine sahip bir piyasa oluşturulduğunu söz etti. Kırali, bu muvaffakiyetle Türkiye genelinde 306 lokasyonda yer alan 225 lisanslı depo, ülkemizin yıllık hububat rekoltesinin %27’sini saklama kapasitesine ulaşarak besin arz güvenliğine katkı sağladığını lisana getirdi.
ÜPAKlar ile Aracılı Sistem
Kırali, Ticaret Bakanlığı’ndan faaliyet müsaadesi alan 7 ÜPAK’ın TÜRİB üyesi olduğunu ve bu kurumların, yatırımcı kazanımını kendi merkezleri ve ticaret borsaları üzerinden sürdüreceğini belirtti. ÜPAKların, ticaret borsalarının yüzyılı aşkın deneyimini eser ihtisas borsacılığına taşıyacağını, 6 bölgesel ÜPAK’ın internet siteleri ve taşınabilir uygulamalar üzerinden buyruk toplayarak TÜRİB’e ileteceğini söz etti. Merkez ÜPAK’ın ise takas ve saklama hizmetleri sunarak süreçte yer alacağını ekledi. Yeni aracılı sistemin, Elektronik Eser Senedi (ELÜS) Piyasasında daha fazla paydaşı bir ortaya getirerek piyasayı derinleştireceğini ve sağlıklı fiyat oluşumuna katkıda bulunacağını belirtti.
Merkezi Kayıt Kuruluşu’nun elektronik kayıt ve takas süreçlerindeki rolünü sürdürdüğünü belirten Kırali, Takasbank’ın ise risk, teminat ve temerrüt idaresi üzere kritik hizmetleri üstlendiğini tabir etti. Ayrıyeten, TÜRİB Ar-Ge Merkezi tarafından piyasa şeffaflığını artırmak emeliyle geliştirilen yapay zeka dayanaklı nezaret sistemi Algoritmik Tespit ve İzleme Platformunu (ATİP) devreye aldıklarını söyledi.
Stratejik Hedefler
TÜRİS’in eser ihtisas borsacılığı için stratejik kıymete sahip olduğunu belirten Kırali, bu altyapının önümüzdeki periyotta faaliyete geçirilecek Vadeli Süreç Piyasası ve iştirak finansına yönelik Teverruk Piyasası üzere projeler için temel oluşturduğunu lisana getirdi. Tarımda yerli teknolojiyle dönüşüm sağlayan bu sistemin, TÜRİB’in misyonu doğrultusunda Türkiye’nin tarım ticaretine uzun vadeli katkı sunacağını söz etti.
