Nurdoğan A. ERGÜN
İzlenen iktisat politikalarının bu yıl da 2024’ten farklı olmayacağını söyleyen Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Lideri Nail Olpak, ihracatta yüzde 10’lu artışları beklemenin gerçekçi olmayacağını belirtti. Faizlerin de yüzde 20’li rakamların altına inmeden ‘iyimser’ olmamak gerektiğini lisana getiren Olpak, “Faizlerin yüzde 45 olması ihracatçıyı çok ilgilendirmiyor. İyimser olmak için 20’li sayıları görmemiz lazım.
Bu tabloda da bunu beklemek çok gerçekçi değil” yorumunu yaptı. Her sene ihracatı 30 milyar dolar üzere artırmanın pek mümkün olmayacağını belirten Olpak, “Bu işin ihracatta kilogram pahasını konuşarak olmayacağını gördük. Artık şapkadan tavşan çıkarmak zorundayız” dedi. Olpak’a nazaran, bunun temel kurallarından biri transit mal ticareti konusunda yol alacak adımların atılması.
KOBİ’ler gücünü kaybederse toparlamak sıkıntı olur
Finansman konusunun da kilit role sahip olduğunu lisana getiren Olpak, bilhassa ihracatçının Merkez Bankası’na yüzde 30 döviz bozdurma zorunluluğuna işaret etti. Bu oranın artık kaldırılması ya da en azından yüzde 20’lere düşürülmesini talep eden Olpak, MB’nin rezervlerinin artık belli bir noktaya geldiğini, kaldırılmaması için bir neden olmadığını söyledi.
Diğer yandan ihracatçılara yönelik yüzde 2 olan döviz takviyesinin artırılması gerektiğine dikkat çeken Olpak, “Bunlar ihracatçıya moral verir. En azından KOBİ’ler için bir formül geliştirilebilir. KOBİ de küçük ve orta şeklinde bölünüp yüzde 3, yüzde 5 gibi takviye oranları uygulanabilir. KOBİ’ler sıkıntı durumda. KOBİ’yi öldürürsek tekrar canlandıramayız” diye konuştu.
“Türk iş beşerinin tek istediği öngörülebilirlik”
Sadece içerde değil küresel anlamda da belirsizliklerin 2025’te devam ettiğini tabir eden Nail Olpak, ABD Başkanı Donald Trump’ın öngörülemez bir başkan olması, AB’deki liderlik savaşları, küresel ticaret savaşları ve özellikle de ülke içi şartların iş dünyası için belirsizlikleri artırdığını söyledi.
Türk iş insanlarının en azından ülke içinde tek ihtiyacının öngörülebilirlik olduğunu vurgulayan Olpak, “Paritenin kaç olacağından çok nasıl bir seyir izleyeceği, kazanılmış hakların korunup korunamayacağı, yatırım ortamının nasıl şekilleneceğini iş insanı bilmek istiyor” sözlerini kullandı.
Dünyada bir taraftan özgür ticaret konuşurken, bir yanda da gün gitgide artan ticaret savaşları ve ticaretteki bloklaşmalarını konuşulduğunu kaydeden Olpak, “Görünen o ki bu bloklaşmaları önümüzdeki periyotta daha fazla konuşacağız” dedi. Bu devirde iki bölgenin çok konuşulacağını da belirten Olpak, “Dış ticaretimizin en kıymetli partneri olan Avrupa Birliği. Ve elindeki imkanlarla, bilhassa Trump’ın yine vazifeye gelmesiyle dünyada farklı bir süreç oluşturacak ABD.
Tabii Amerika’yı yalnızca kendisiyle değerlendirmiyoruz. Bu bağlamda uzun yıllardır dünyanın takip ettiği Çin ve Hindistan’a da bakıyoruz. Hindistan’a daima geliyor diyorduk. Lakin Hindistan, ABD ve Çin’in ortasındaki bu rekabetin koşullarının sonucu olarak da ittirilerek geliyor. Asya Pasifik artık India Pasifik oluyor. Bunu görmemiz lazım” değerlendirmesini yaptı.
“Yeşil dönüşümle yeni bir ekonomik dizayn geliyor”
“Yeşil dönüşüm ile yeni bir ekonomik dizayn geliyor” diyen Olpak, şunları söyledi: “Ağırlığı elbette AB kaynaklı. Trump orada öbür adımlar atacak üzere, bunun da farkındayız. Fakat dış ticaretimizin yarısını yaptığımız AB bloğu da bize bu yeni sistemi getireceğini söylüyor.
Örneğin yapılacak yatırımlarda; banka kredilerinde, ki iktisadın temel dinamiği olan finansmanı sağladığınız yerlerde de bundan sonra yeşile bağlı kredilerin verileceğini düşündüğünüz vakit göz ardı edemeyeceğiniz, dönüşüm diye söz edemeyeceğiniz bir süreç. Yeşil dönüşümde değişik bir ekonomik dizayn var. Biz bu dönüşümü ve yeni ekonomik dizaynı ıskalarsak makûs olacak.”
“Suriye için çok sabırsız açıklamalar yapıldı”
Suriye’nin yeni devrinde Türkiye için ne cins fırsatlar olacağı konusunda yapılan açıklamaları “Çok sabırsız oldu” halinde yorumlayan Nail Olpak, “Suriye’nin tekrar yapılanmasını ve fırsatları konuşmak için çok erken, uzun bir vakte gereksinim var. Biz hala Irak’ın altyapısını konuşuyoruz. Ticarette kimsenin önünde mani yok lakin bir ülkenin altyapısına talip olmak milletlerarası fon gerektirir. Hala güvenlik ortamının sağlanamadığı yerde evvel bu fonun konuşulması lazım. Yeni idare, gümrüklere koyduğu kararla günlük hayatı döndürmeye çalışıyor” diye konuştu.
“AB ile diyalog yetmiyor adım atılması gerekiyor”
AB ile yüksek seviyeli iktisat diyaloğu toplantısının 6 yılın akabinde yine yapılacağını belirten Olpak, “Bunu olumlu bir adım olarak kıymetlendiriyoruz. Fakat Türkiye olarak beklentilerimizi yalnızca diyalog değil. Artık adım atılması gerekiyor. İş insanlarımızın vize sorunu, TIR’larımızın geçiş kotası yaşadığı bir devirde yalnızca diyalog kâfi kalmayacak. Dertli bir süreç devam ediyor” dedi.
Olpak, Amerika Bölgesini de ikiye ayırarak takip etmeye karar verdiklerini belirterek, “Latin Amerika ve Kuzey Amerika olarak ele alıyoruz. ABD ile 40 milyar dolara gerçek giden bit ticaret hacmine ulaştık. Bu 20 milyar dolar düzeyinde çakılı üzere ilerlerdi daima. Demek ki 20’den 40’a yükseliyorsa, 40’tan üste hakikat daha da artabilir” dedi.
“3. ülkelerde işbirliğine hazırız”
Türk firmaları açısından kıymetli olabilecek bir mevzunun da işbirliği yoluyla yatırım fırsatları olduğunu kaydeden Nail Olpak, “Özellikle Türk ve Amerikan şirketlerinin Orta Asya ile birlikte Afrika bölgesi gerçekleştirebileceği işbirlikleri US Exim Bank ve DFC (U.S. International Development Finance Corporation) finansmanlarıyla temin edilmesi durumunda fırsata dönüştürülebilir” dedi.
“Almanya’da satın almalar için fırsat olabilir”
Seçim ve önder arayışında olan Almanya’da bilhassa firmalarda bir yorgunluk, sessizlik devri yaşandığını söyleyen Nail Olpak, “Bu sakinlik çok güzelimize gitmeyen bir tablo. Bir de gelecek 3-5 yıllık süreçte 6 milyona yakın yetişmiş iş gücünün emekli olması üzere kıymetli bir sorunu var. Almanya bizim Avrupa’daki ana pazarımız. Burayı güzel takip etmemiz lazım. Öte yandan imkan olursa Alman firmalarla işbirliği ve satın almalar için fırsat vakti. Lakin o mevzuda da temkinli davranıyorlar” dedi.
