Merkez Bankası, hükümet ismine Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e “Açık Mektup” gönderdi.
Enflasyon Amacına Ulaşılamaması
Mektupta, 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 42. unsuru uyarınca, enflasyon gayesine ulaşılamaması halinde TCMB’nin maksattan sapmanın nedenlerini ve alınması gereken tedbirleri hükümete yazılı olarak bildirmesi ve kamuoyuna açıklaması gerektiği anımsatıldı.
2024 Yılı Enflasyon Gelişmeleri
2024 yılı enflasyonunun gaye etrafında konulan belirsizlik aralığının bariz oranda üzerinde gerçekleştiğine işaret edilen mektupta, enflasyonun amaçtan sapmasının nedenleri ile maksada ulaşmak için alınan ve alınması gereken tedbirler açıklandı.
Emtia fiyatları nisan ayına kadar yükseldikten sonra yılın kalanında genel prestijiyle gerileme eğiliminde olmuştur. Yılın birinci aylarında artış sergileyen üretici enflasyonunun, yılın geri kalan periyodunda gerilemesi ile üretici fiyatları kaynaklı baskılar zayıflamıştır. Yurt içi üretici fiyatları 2024 yılında yüzde 28,5 artarak TÜFE’de temel mal enflasyonunu sınırlayan bir öge olmuştur. Bu gelişmelere bağlı olarak, 2023 yılını yüzde 64,8 düzeyinde tamamlayan yıllık tüketici enflasyonu, 2024 yıl sonunda yüzde 44,4 seviyesine gerilemiştir.
Tüketici Enflasyonuna Hizmet Fiyatlarından Gelen Katkı
Mektupta, tüketici enflasyonuna en yüksek katkının hizmet fiyatlarından geldiği belirtildi.Bazı hizmet bölümlerinde fiyat ayarlamalarının gerçekleşen enflasyona nazaran aşikâr bir gecikmeyle yapıldığı aktarılan mektupta, şunlar kaydedildi:
Diğer taraftan, bilhassa yılın ikinci yarısında lokanta-otel, eğlence-kültür, paket cins üzere talep şartlarına hassas kimi hizmet kalemlerinde enflasyon daha ölçülü seyretmiştir. Geçmişe endeksleme davranışı görece az olan mal kümesi enflasyonu ise hizmet enflasyonuna kıyasla daha düşük olmuştur. Hakikaten, döviz kuru ve talep şartlarına hassaslığı görece yüksek olan temel mal enflasyonu, başta güçlü tüketim malları olmak üzere daha ölçülü seyretmiştir. Fakat mal kümesinde, güç ve işlenmemiş besin kalemlerindeki enflasyon yüksek seyri ile ayrışmıştır.
Enerji ve Besin Kümesindeki Enflasyon Etkileri
Mektupta, güç kümesinde, meskenlere yönelik 25 metreküp bedelsiz doğal gaz kullanımı uygulamasının 2023’te enflasyonu aşağı tarafta etkilerken, uygulamanın sona ermesiyle 2024’te enflasyonu yükseltici tarafta etkilediği vurgulandı.Söz konusu baz tesirinin yansımasıyla 2024’te enflasyonu bir evvelki yıla kıyasla artış gösteren tek ana harcama kümesinin güç olduğu aktarılan mektupta, “Gıda kümesinde ise arz şartlarına hassaslığı yüksek ve para siyasetinin görece tesir alanı dışında kalan taze meyve ve zerzevat fiyatları, makul aylarda mevsim normallerinin besbelli halde üzerinde artarak enflasyon gerçekleşmeleri ile beklentilerini olumsuz istikamette etkilemiştir.” değerlendirmesi yapıldı.
TCMB enflasyon kestirimini güncelledi! Yıl sonu enflasyon iddiası
TCMB’nin Temel Hedefi ve Önceliği
Mektupta, TCMB’nin 2024 yılı boyunca para siyaseti duruşunu aylık enflasyonun ana eğilimini ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulundurarak, öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak biçimde belirlediği vurgulandı.Bu çerçevede, TCMB’nin 2023 yılı sonunda yüzde 45 olan siyaset faizini, enflasyon görünümündeki bozulmayı dikkate alarak 2024 yılı mart ayında yüzde 50’ye çıkardığı anımsatılan mektupta, şu bilgilere yer verildi:
- Toplam mevduat içerisinde Türk lirası mevduatın hissesinde artış ve KKM hesaplarından Türk lirası hesaplara geçiş maksatları üzere mevduata yönelik düzenlemeler, bu devirde para siyaseti transferini güçlendirmiştir.
- Kredi büyümesine yönelik düzenlemelerle transfer sistemi desteklenmiş ve kredi talebindeki dalgalanmaların önüne geçilmiştir.
- Ayrıca sadeleşme adımı olarak menkul değer tesis düzenlemesi yürürlükten kaldırılmıştır.
- Likidite siyasetine ait adımlarla da sistemdeki fazla Türk lirası likiditesinin idaresi sağlanmaktadır.
Mektupta, para siyasetindeki kararlı duruşun, yurt içi talepte dengelenme, Türk lirasında gerçek pahalanma ve enflasyon beklentilerinde düzelme vasıtasıyla aylık enflasyonun ana eğilimini düşürdüğü ve dezenflasyon sürecini belirginleştirdiği aktarıldı.
Fiyat İstikrarını Sağlama Çabaları
TCMB’nin temel gayesi ve önceliğinin fiyat istikrarını sağlamak olduğu belirtilen mektupta, şunlar kaydedildi:
Likidite Şartları Takibi
Mektupta, “Likidite şartları yakından izlenerek sterilizasyon araçları tesirli bir formda kullanılmaya devam edilecektir.” denildi.Bahsi geçen sıkı para siyaseti duruşu ve güçlü siyaset eş güdümü altında, enflasyonun yüzde 5 olan orta vadeli amaca kademeli olarak yakınsayacağının öngörüldüğü vurgulanan mektupta, şu bilgilere yer verildi:
Dezenflasyon sürecinde para ve maliye siyasetlerinin eş güdümünün büyük değer arz ettiği belirtilen mektupta, öngörülebilirliğin artmasını sağlayan Orta Vadeli Program (OVP, 2025-2027) ile somutlaşmış olan kamu siyasetlerine dair varsayımların TCMB’nin enflasyon iddialarına yansıtıldığı aktarıldı.
- Diğer taraftan, orta ve uzun vadede, enflasyondaki katılık ve oynaklıkları azaltacak yapısal ıslahatlara devam edilmesi ve arz kapasitesini artıracak önlemlerin güçlendirilmesi, fiyat istikrarına ve hasebiyle toplumsal refaha olumlu katkıda bulunacaktır.
- Bu kapsamda TCMB, yapısal ögeleri tahlil etmeye, ilgili siyaset teklifleri geliştirmeye ve enflasyonla çabanın ehemmiyeti konusunda ilgili paydaşlar ve kamuoyu nezdinde farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarına devam edecektir.
- Enflasyon ve para siyasetine dair gelişmeler ile orta vadeli iddialarımızı kapsamlı bir halde ele alan ve 7 Şubat tarihinde internet sitemizde yayımlanan ‘2025 Enflasyon Raporu-I’ ile kısa ve orta vadede enflasyon maksadına ulaşmak için uygulanacak para siyasetini daha ayrıntılı olarak açıklayan ‘2025 Para Politikası’ metni ilişikte bilginize sunulmaktadır.”
