Özlem Sarsın-İZMİR
İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Lideri Mahmut Özgener, ocak ayı meclis toplantısında yaptığı konuşmada, iç piyasadaki daralmanın kâr marjlarının azalmasına neden olduğunu ve bu durumun firmaların büyüme potansiyelini sonlandırdığı değerlendirmesinde bulundu.
Özgener, “Dış ticaret süreçleri açısından ise; mevcut döviz kuru ihracatta kârlılığı düşürüyor, iş gücü maliyetleri ve öteki operasyonel sarfiyatlar ise; şirketleri ek yük altına sokuyor. Nitelikli işçi eksikliği ve tedarik zinciri aksaklıkları, üretim ve hizmet bölümlerinde meselelere yol açıyor, nakit meşakkatinin piyasadaki genel hareketliliği de olumsuz etkileniyor” dedi.
“Hizmet dalında fiyat istikrarı sağlanmalı”
Türkiye’de hali hazırda kişi başına düşen gelir düzeyinde görülen 13 bin doların artması gerektiğini, bunun için orta gelir tuzağından çıkmaya aday bir ülke olarak toplumsal refahın arttırılmasına yönelik siyasetlerin üretilmesi gerektiğine de değinen Özgener, “Bunu yaparken, iktisatta bugün yaşadığımız akut problemlerin da kesinlikle üstesinden gelmemiz gerekiyor. Bozulan fiyat istikrarının düzelmesi enflasyonun düşmesine ve makro ekonomik istikrarın sağlanmasına bağlı. Bilhassa hizmet kesimlerinde birebir hizmet için birbirinin iki üç katı değişen fiyatların piyasada oluştuğunu gözlemliyoruz. Bir örnek verecek olursak, TÜİK’in bilgilerine nazaran, son bir yılda fiyatı yüzde 153 artan konut sigortası kalemi olduğu üzere yüzde 7 artan ayakta sıhhat hizmetleri kalemi de var. Bu artış eğiliminin devam etmesi ve hizmet enflasyonu ortalamasının yüzde 60’larda seyretmesi, genel enflasyon oranlarına olumsuz yansıyor. Şu an enflasyonu düşürmek için iktisattaki en öncelikli mevzunun, hizmet kesimi fiyatlamalarının yüzde 30’un altına düşmesi olduğunu düşünüyoruz. Bu kademeden sonra fiyat artışlarının hem kamuda, hem özel bölümde yüzde 30 ile sınırlanması alım gücünü koruyacaktır. Fiyat belirleme alışkanlığının uzun bir müddettir bozulmuş olduğunu ve kesinlikle düzeltilmesi gerektiğini tahlil ediyoruz. Bu durumun kamuoyunda fahiş fiyat algısını arttırdığı Cumhurbaşkanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz’a da arz ettiğim bahisler ortasında yer aldı” diye konuştu.
“Sanayinin alt kollarında büyüme dengesiz”
Merkez Bankası’nın, geçtiğimiz hafta Perşembe günü siyaset faizinde 250 baz puan indirime gittiğini ve faizi yüzde 45 düzeyine çektiğini, bu etaptan sonra Merkez Bankası’nın Mart ayındaki bir sonraki toplantısına kadar bilgiye bağlı olarak hareket edeceğinin iddia edildiğini söyleyen Mahmut Özgener, “ Bu bağlamda; siyaset faizinin Haziran’da yüzde 38, yıl sonunda yüzde 30’a ineceğini varsayım ediyoruz. Enflasyonun Aralık ayındaki yavaşlamadan sonra Ocak’ta bir ölçü artacağını lakin sonrasında tekrar düşüş trendine geçeceğini öngörüyoruz. 2024 yılının dördüncü çeyreğinde sanayi, hizmetler ve inşaat üzere tüm ana dallar toparlanma belirtileri gösterdi, ama endüstrinin alt kollarında büyüme istikrarsız bir seyir izlemekte. En son bilgilere nazaran; kimya, ana metal, metal eşya ve besinde tabandan dönüş sinyalleri olabileceğini düşünüyoruz. Dördüncü çeyrek ile birlikte finansal şartlardaki gevşeme ile krediler ve kredi kartı büyümesindeki artışın devam ettiğini kıymetlendiriyoruz. Bankalar ayrıyeten işletme ve ferdî kredilere olan talebin arttığını ve 2025’in birinci çeyreğinde yurt içi finansman şartlarında daha fazla gevşeme beklendiğini rapor ediyor. Talep şartlarının arz durumundan daha müspet bir görünüm gösterdiği senaryoda, ülkemiz enflasyonunun yüzde 30 düzeyinde kalacağını öngörüyoruz” Dedi.
“Küresel büyüme temposu yavaşladı”
2025’in küresel ekonomik görünümünü de pahalandıran Özgener, “ Birinci dikkatimizi çeken olgu, global büyüme temposunun yavaşlamış olması. Her ne kadar Dünya Bankası’nın son iddiaları küresel büyümede istikrar bekliyor olsa da; kelam konusu oran, geçtiğimiz yıllarda yaşanan ekonomik kayıpların giderilmesi yahut gelişmekte olan birçok ülkenin kalkınma gereksinimlerinin karşılanmasında yetersiz kalıyor. Global iktisadın 2025’te yüzde 2,7 büyüyeceğini, bölgesel değişimlerin yüksek olabileceğini öngörüyoruz. Amerika Birleşik Devletleri’nin 2025’te âlâ bir performans göstermesi bekleniyor. Avrupa ve Çin’in daha zayıf bir büyüme ile karşı karşıya. Gelişmekte olan ekonomileri ise daha önemli zorluklar bekliyor. Enflasyon global ölçekte azalıyor olsa da; hizmet kesimi enflasyonu ve bölgesel farklılıkların devam ettiğini gözlemliyoruz. Bölgeler ve kesimler ortasında farklılık gösteren enflasyonist baskılar mevcut” dedi.
ABD’nin 47. Başkanı Donald Trump’ın görevine başlamasıyla birlikte; yeni devirde gümrük vergilerinin yükselmesi, enflasyonist riskleri doğurabileceği öngörüsünde bulunan Mahmut Özgener, muhafazacı siyasetlerin dünya genelinde enflasyonun düşme suratını azaltabileceğini ve büyük merkez bankalarının, bilhassa FED’in faiz indirimlerinin düşük kalma ihtimalini gözlemlediklerini lisana getirdi.
“92 milyon kişi işini kaybedecek”
Bir öbür değerli mevzunun ise, dünya iş gücü piyasasındaki keskin değişimlerin olduğunu belirten Özgener, “ Dünya İktisat Forumu’nun yayınladığı iş gücü raporunda, global ölçekte büyük yenilikler olacağı; teknoloji, yeşil dönüşüm, demografi ve iktisattaki gelişmeler ile birlikte farklı bir devrin başlaması öngörülüyor. 2030’a kadar mevcut iş gücü piyasasındaki 92 milyon kişinin işini kaybedeceği; farklı niteliklere sahip 170 milyon kişilik iş gücü talebi oluşacağı kestirim ediliyor. Bu durumun eğitim ve öğretimde de değişiklikler yaratması bekleniyor. Global çapta iş gücünde yaşanan değişim göz önünde bulundurulduğunda, hem makro seviyede, hem de şirketler seviyesinde gerekli tedbirlerin alınması ve çalışma alanında kesinlikle bir iktisat siyaseti reaksiyonu verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Vasıflı işgücü oranının ülkemiz geneline nazaran yüksek olduğu İzmir açısından da, işgücü dönüşümünün değerli olacağını değerlendiriyoruz” diye konuştu.
