Foreks – Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) tarafından sahibinden.com’da yayınlanan ilanlardan yola çıkılarak hazırlanan ve ikinci el araba piyasasının genel durumunu tahlil eden ‘Otomobil Piyasası Görünümü’ raporuna nazaran, Aralık ayında arabaya olan talep düşerken gerçek fiyatlar da azalmaya devam etti.
Aralık ayı dataları incelenerek hazırlanan rapora göre otomobil talep endeksi Kasım’a kıyasla yüzde 1,7 düşük olmasına karşın geçen yılın Aralık ayına kıyasla ise yüzde 17,5 daha yüksek olduğu gözlemleniyor. Araba piyasasındaki canlılık göstergesi olarak izlenen satılan araba sayısının satılık ilan sayısına oranı geçen aya kıyasla 0,4 puan artarak yüzde 21,7 olarak öne çıkıyor. Bu artışın hem ilan sayısının hem satılan araba sayısının azalması sonucu meydana geldiği görülüyor. Ek olarak araba piyasasında bir öbür canlılık ölçütü olarak kullanılan satılık araba ilanlarının ne kadar mühlet yayında kaldıklarını gösteren kapatılan ilan yaşı geçen aya kıyasla 0,3 gün uzayarak 20,2 gün oldu.
Reel satış fiyatları düşmeye devam ediyor
Enflasyondan arındırıldığında araba ortalama gerçek fiyatı 18 aydır düşüşte (Şekil 1-üst panel). Gerçek fiyat endeksi kasıma kıyasla yüzde 0,1 azalarak 154,8 oldu Gerçek fiyatlardaki yıllık değişim de hâlâ negatif olarak gözüküyor (Şekil 1-alt panel). 2023 Mayıs’ta yüzde 47,9’a ulaşan değişim oranı takip eden aylarda daima azalarak 2024 Haziran’da yüzde -41,4’e geriledi. Bu tarihten sonra gerçek fiyatlardaki yıllık düşüş oranı azalmaya başlayarak Aralık’ta yüzde -26,9 oldu.
Şekil 1: Ortalama araba gerçek fiyatı (2020 Ocak=100) (Üst panel), ortalama araba gerçek fiyatının yıllık değişimi (%) (Alt panel)
Kaynak: sahibinden.com, Betam
Ortalama araba fiyatında ölçülü artış sürüyor
Ortalama araba fiyatları bir evvelki aya kıyasla bir ölçü yükseldiğini görüyoruz (Şekil 2). Kasım’da 899 bin 940 TL olan ortalama araba fiyatı Aralık’ta 908 bin 588 TL oldu (Şekil 2 -üst panel). Ortalama araba fiyatı bir evvelki yıla kıyasla ise yüzde 5,6 arttı (Şekil 2- alt panel).
Şekil 2: Ortalama araba fiyatı (TL) (Üst panel), ortalama fiyatının yıllık değişimi (%) (Alt panel)
Kaynak: sahibinden.com, Betam
Otomobil talebinde azalış
Temmuz’da talep göstergesinde, hem bayram dönüşü olması hem de araba firmalarının Avrupa Birliği’nin yeni düzenlemeleri üzerine başlattığı kampanyalar sebebiyle, bariz bir yükseliş gözlemlenirken;bu tarihten sonra, Eylül hariç talep göstergesi artış eğiliminde olması dikkat çekiyor. Fakat, Kasım’da araba talebinin bir ölçü azaldığını görüyoruz. Araba talebindeki bu azalış Aralık’ta da devam ediyor. Araba talep endeksi bir evvelki aya kıyasla yüzde 1,7 azalarak 109,4 oldu. Öte yandan, araba talep endeksi geçen yılın birebir ayına kıyasla ise yüzde 17,5 daha yüksek. (Şekil 3)
Şekil 3: Talep göstergesi (2020 Ocak=100)
Kaynak: sahibinden.com, Betam
Hem araba arzı hem de satılan araba sayısı azaldı
Satılık ilanların ne kadarının satıldığını gösteren oran, satılan araba sayısının satılık ilan sayısına bölünmesi ile hesaplanır. (Şekil 4 Üst panel) Bu oran, ilan sayısında artışın satılan araba sayısından daha süratli artması sonucu yükselir ve bu piyasanın canlanmakta olduğunu gösterir. Lakin ilan sayısındaki azalma, araba satış sayısındaki azalmadan daha yavaş gerçekleşirse de oran artar. Bu durum ise piyasada canlığın azalmakta olduğuna işaret eder.
Aralık ayında, evvelki aya kıyasla satılık araba ilan sayısı yüzde 2,5 azalırken, satılan araba sayısında yüzde 0,8’lik bir azalma gözlemlendi. Bu değişim sonucunda kelam konusu oran da 0,4 yüzde puanlık artışla yüzde 21,7’ye yükseldi. (Şekil 4)
Şekil 4: Satılan araba sayısının satılık araba ilan sayısına oranı (%) (Üst panel), satılan ve satılık araba sayısı (Alt panel)
Kaynak: sahibinden.com, Betam
Satılık arabaların kapatılan ilan yaşı uzadı
Otomobil piyasasının bir başka canlılık göstergesi olan kapatılan ilan yaşı önceki dört ayın tersine uzadı. 2024 Aralık ayında, bir evvelki aya kıyasla 0,3 gün uzayarak 20,2 gün oldu. (Şekil 5)
Şekil 5: Satılık araba kapatılan ilan yaşı (Gün)
Kaynak: sahibinden.com, Betam
