Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışılığı önleyerek vergi gelirlerini artırma çalışmaları kapsamında hayata geçirdiği tedbirlere bir yenisini daha ekledi. Bakan Mehmet Şimşek, işletmelerin kasasına oturarak günlük hasılatı tespit edeceklerini, hasılat ile beyan ortasındaki farkın yüzde 20’yi aşması halinde mükellefi izaha davet edeceklerini belirtmişti. Buna ait yasal düzenleme de 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girmek üzere 2 Ağustos 2024’te Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Yasal düzenlemede öngörülen gaye doğrultusunda; Gelir Yönetimi Başkanlığı 81 ilin defterdarlığına yazı göndererek 3 Şubat-31 Temmuz ortasında mükellefler nezdinde toplu hasılat ve toplu kontrol çalışması yapılmasını istedi.
Maliye Bakanlığı, başta hiç beyanname düzenlemeyenler dahil olmak üzere, vergi mükellefi olup da hasılat beyanını düzgün vermeyen mükelleflere yönelik kontrol çalışmalarını hızlandırdı. Bu kapsamda birinci olarak kira geliri elde edenlere yönelik saha kontrolü yapan Bakanlık, akabinde büyük mükelleflere yönelik incelemeler yaptı. Son olarak elde ettiği geliri beyan etmeyen yahut eksik beyan eden sanatkarları incelemeye alan Maliye, sorun gördüklerini izaha davet etmeye başladı. Hatta Bakan Mehmet Şimşek yaptığı bir açıklamada, yalnızca bir sanatkarın 100 milyon liralık gelirini beyan etmediğinin tespit edildiğini söyledi.
İlk kontrol lokantalarda başladı
Bu kapsamadaki kontrollerin sonuncusu ise geçtiğimiz yıl çok tartışılan ‘hasılat denetimi’ oldu. Gelir Yönetimi Başkanlığı 81 ilin defterdarlığına bir yazı göndererek, işletmelerde hasılat kontrolü çalışmalarına başlanması ve buna uygun işçinin görevlendirilmesini istedi.
EKONOMİ’den Hüseyin Gökçe’nin haberine nazaran; Maliye elemanları, birinci etapta yeme içme yerlerinde kontrole başladılar. İşletmelerin kasasına oturan kontrol elemanları, bir yandan Z raporlarını talep ederken, başka yandan da günlük hasılatları tespit ediyorlar.
Maliye Bakanlığı denetim elemanlarının lokantalarla işe başlamış olmasına karşın, kontrollerin hangi kesimlerde devam edeceği çok net değil. Lakin 27 Eylül 2024’te yayımlanan 326 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Bildirimi’nde ortalarında restoran işletmeciliği, kuyumculuk ve diş hekimliği dahil 10 kesime ait örnekler yer alıyor. Bildirimde yer alan mesleksel faaliyetler restoran işletmeciliği, kuyumculuk, hoşluk salonu işletmeciliği, plastik cerrahi, kuaförlük, turizm gayeli su sporları faaliyeti, plaj işletmesi, diş doktoru, araç bakım servisleri, ismi paydaşlık.
Yüzde 20 fark nasıl hesaplanacak?
Hasılat tespiti, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 69’uncu hususunda yapılan düzenlemeyle mevzuata girdi. Değişikliğe nazaran, mükelleflerin günlük hasılatının tespiti için bir ayda üç sefer olmak üzere bir takvim yılında 12 defa yoklama yapılacak.
Yoklamada tespit edilen günlük hasılatlardan aylık hasılat hesaplanacak. Aylık hasılatların toplamı, tespit yapılan ay sayısına bölünerek aylık ortalama hasılat meblağı belirlenecek. Aylık ortalama hasılat da faaliyette bulunulan ay sayısıyla çarpılarak, toplam yıllık hasılat tespit edilecek. Bu halde ulaşılan sayı ile beyan edilen ölçü ortasındaki fark yüzde 20’den fazla olursa mükellef izaha davet edilecek.
Bakan Şimşek: Kasaya oturup sabahtan akşama hasılat tespiti yapacağız
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, geçen yıl Habertürk’te katıldığı bir programda hasılat tespitine gideceklerini, kasaya oturup sabahtan akşama hasılat tespiti yapacaklarını söylemişti. Bakan Şimşek şu ifadeleri kullanmıştı: “Biz işletmelerde artık hasılat tespitine gideceğiz. Kasaya oturacağız, sabahtan kapanışa kadar hasılat tespiti yapacağız. Bunu değişik günlerde, değişik aylarda tekrarlayacağız. Beyan bununla uyumlu değilse ‘izah’a davet edeceğiz. Bunun için de yetki talep edeceğiz. 2023’te 454 bin firma ziyan beyan etmiş. Sembolik kar beyan edenleri de eklerseniz, kurumlar vergisine tabi şirketlerin yarısından fazlası vergiden kaçmaya, kaçınmaya çalışıyor.”
“İzaha davet edilen pişmanlıktan yararlanamıyor, 30 günde müracaat şart”
Hasılat kontrolüne yönelik muhasebetr internet sitesinde ayrıntılı bir makale kaleme alan Ankara Eski Defterdar Vekili YMM Bülent Ak, yıllık hasılatıyla beyanı ortasında yüzde 20’den fazla fark olan mükelleflerin beyana davet edileceğini bildirdi. İzaha davet edilen mükelleflerin, davet hususuyla hudutlu olmak üzere VUK 371’de yar alan pişmanlık kararlarından yararlanamadığının altını çizen Ak, mükellefin davet yazısını aldıktan sonra 30 gün içinde izahta bulunması gerektiğini bildirdi.
“Ödenmeyen her ay için gecikme zammı”
İzahı kâfi bulunmayan mükelleflere bildiri tarihinden itibaren 30 gün içinde hafif bir ceza kesilerek yanlışlarını düzeltme imkanı sağlanacağını tabir eden Ak, eksik vergi beyanını tamamlayarak düzeltenlerin, gecikilen her ay için gecikme artırımı hesaplanacağını söyledi. Ak, kelam konusu meblağın 1 ay içinde ödenmesi halinde vergi ziyaı cezasının yüzde 20 oranında kesileceğini, ama bu durumun vergi incelemesi yapılmasına mani teşkil etmeyeceğini aktardı.
“Yüzde 20 fark olan için süreç yapılmayacak”
Düzenlemede yer alan ‘yüzde 20 fark’ sorununun çok açıklığa kavuşmadığını söz eden Ak, beyan ile hasılat ortasındaki farkın yüzde 20 yahut daha altında olması durumunda, rastgele bir süreç yapılmasının öngörülmediğini tabir etti. Kanun koyucunun yüzde 20’ye kadar bir yanılgı hissesi olabileceğini düşündüğüne vurgu yapan Bülent Ak, yüzde 20 fark olan mükellefe süreç yapılmayacağını, farkı yüzde 20,5 olan mükellefin ise izaha davet edileceğini anlattı.
“Artan hasılat için KDV hesaplanacak mı?”
Düzenlemeye ait bir diğer belirsizlik hakkında da değerlendirmede bulunan Bülent Ak, hasılatın yoklamaya dayandırılmasıyla yalnızca gelir vergisi matrahının yükseltileceğinin düşünüldüğünü belirtti. Buna karşılık artan hasılatla birlikte KDV matrahının da değişeceğini tabir eden Bülent Ak, Yoklama ile tespit edilen hasılat tutarı KDV kanunu açısından ne söz edecektir. Aylık ya da yıllık KDV matrahları da buna nazaran düzeltilecek midir” sorularını yöneltti.
