Türkiye, 2 yıl evvel bugün “asrın felaketi” olarak nitelendirilen Kahramanmaraş merkezli iki büyük zelzeleyle sarsıldı. 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17’de 7,7 büyüklüğünde, Elbistan ilçesinde ise 13.24’te 7,6 büyüklüğünde sarsıntılar meydana geldi. Yaklaşık 14 milyon kişiyi etkileyen bu felakette, 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti ve 107 bin 213 kişi yaralandı.
Prof. Dr. Naci Görür, felaketin 2. yıl dönümünde kıymetli açıklamalarda bulundu. NTV’ye konuşan Görür, sarsıntıya karşı alınması gereken tedbirler ve yapılması gereken hazırlıklarla ilgili kıymetli ihtarlar yaptı.
Görür, “Deprem dirençli kentler oluşturmalıyız” sözlerini kullanırken Türkiye’nin zelzele riskine karşı daha sağlam yapılar inşa edilmesi gerektiğini vurguladı. Zelzele tehlikesinin en yakın olduğu bölgelere dikkat çeken Görür, Marmara Bölgesi’ndeki zelzele riski hakkında da çarpıcı açıklamalar yaptı.
“30 yıl içinde Marmara’da sarsıntı mümkünlüğü yüzde 47”
Görür, Marmara Denizi’nde 30 yıl içinde büyük bir sarsıntının olma mümkünlüğünün yüzde 47 olduğunu belirtti. “2 yılda neler değişti?” sorusuna ise şu formda karşılık verdi:
“Yıkılanları tamir etmek için elbetteki çok şeyler yaptık. Eski duruma tekrar dönmek için yaptık. Eski duruma dönmek bizi kurtaran şey değil ki. Bizim yapmak istediğimiz kentimiz sarsıntıda yıkılmasın. Günlük ömür da değişmesin. Bunun için sarsıntı dirençli kentler oluşturmak asıl maksadımız. 2 yılda yaptığımız yara sarmanın ötesine geçmiyor.”
“Deprem hazırlığı bilim ve teknolojiyle olur”
Yeni yolun sarsıntı gelmeden evvel, zelzelenin mümkün ziyanlarını minimize etmekten geçtiğine dikkati çeken Görür, Japonya, Tayvan, Çin ve ABD’nin bunu yaptığını söyledi.
Görür, “Bilginin ve teknolojinin geliştiği toplumlar zelzeleye insan kurban vermiyor. Biz 10 binleri heba ediyoruz. Bu stratejiden anlayıştan dönmek gerekiyor. Yaraları sarmak ile zelzeleye hazırlanmak tıpkı şey değildir. Zelzeleye hazırlık özel bir çalışma, teknolojiler, bilgi, müteahhitlik, planlama ister” biçiminde açıklamada bulundu..
“Bu sarsıntının olacağını biz bekliyorduk”
Naci Görür “Güneydoğu’daki sarsıntı bizim için sürpriz değildi” açıklamasında bulunurken şu biçimde devam etti:
“Bu zelzelenin olacağını biz bekliyorduk ve söylüyorduk. Mahallî idare, merkezi idare halk da dahil herkes biliyordu. Güneydoğu’daki mahallî idareler burayı sarsıntıya hazırlama çalışmalarını ağır bir formda yapsaydı diyelim 99 nere, 2023 nere? Bu kadar insanımız ölür müydü? 3-5 müteahhitin peşine düştük. Hepimiz hatalıyız.”
“Türkiye bir zelzele bölgesi”
En sağlıklı yolun Türkiye’yi ‘deprem ülkesi’ olarak kabul etmenin olduğunu söyleyen Görür, “Kendimizi aldatmayalım, burada az zelzele var, burada çok var diye bölümlendirip insanların önlem almasını engellemeye gerek yok. Türkiye bir zelzele bölgesi her an rastgele bir yerde rastgele bir vakitte rastgele bir büyüklükte sarsıntı olabilir. Sarsıntı dirençli kentler, köyler kurmak zorundayız” sözlerini kullandı.
“Deprem işini bilim ve teknoloji yoluyla halledelim”
Görür, Tayvan’da bir zelzele olduğunda 3-5 kişinin tesadüfen öldüğünü açıklarken “Bizde on binler, elli binler gidiyor. 150 bine yakın insanımızı gömdük. Artık kendimize gelelim. Kenetlenelim. Zelzele işini bilim ve teknoloji yoluyla halledelim. Çok para da istemiyor. Devletin mevcut organlarını harekete geçirmekle zelzeleye hazırlanmamız mümkün. Yeni genel müdürlükler daireler kurmak gerekmiyor” sözlerini kullandı.
Doğru materyalin kullanılmasının ve halkın sarsıntıya muhalif, kaçak bina yapmaması gerektiğini söyleyen Naci Görür, “Bunun için eğitmem lazım. O ilin milli eğitim müdürlüğü vasıtasıyla okullara, köylülere ulaşabilirim. Ne paraya ne pula ihitiyaç var. Birlikte hareket etmeye gereksinim var” dedi.
“En yakın tehlike nerede?”
Deprem uzmanı Prof. Dr. Naci Görür, “En yakın tehlike nerede?” sorusuna verdiği cevapta, Erzincan ve Bingöl ortasındaki Yedisu fayının bulunduğu bölgeyi işaret etti. Görür, “Erzincan ile Bingöl Karlıova ortasında Yedisu fayının bulunduğu yer… Yani Bingöl Karlıova tıpkı vakitte Tunceli yöresi ve Erzincan’ın doğu kısımları sarsıntı ön gördüğümüz yerlerden biri. Zira burada en son sarsıntı 1790’larda olmuş. 250 senede bir sarsıntı üretiyor bu fay 250 sene de dolmuş. Yani 2030’lara falan geliyor. Burası zelzele ürettiği vakit Erzincan, Bingöl Pülümür ziyan görür”ifadelerini kullandı.
Bingöl Karlıova ile Bingöl Göynük ortasındaki bölgeye dikkat çeken Görür, bu alanda 1860’lar civarında bir sarsıntı olduğunu, lakin bu bölgenin şimdi kırılmadığını belirtti. “Arap levhası son büyük zelzelelerde 10 metreye yakın savrulmayla kuzeye gerçek hareket etti. Doğu Anadolu fayı kırıldı. Lakin Bitlis Zagros kenet jenerasyonu sarsıntı üretmedi. Adıyaman, Siirt, Diyarbakır, Hakkari sıkışık hale geldi. Sarsıntısı öne çekilmiş olabilir. Şayet sarsıntı bekleyen bir yer düşünürsek burayı da gözardı etmemeliyiz” halinde konuştu.
Marmara’da zelzele olması bekleniyor
Marmara Bölgesi’nde bir sarsıntı mümkünlüğünün yüksek olduğunu vurgulayan Görür, şunları söyledi:
“Onu hiç tartışmıyoruz bile. Bütün datalar Marmara Denizi’nde 7’den büyük sarsıntı olacağını gösteriyor. ABD’li Parsons ve arkadaşları çalışma yaptılar sarsıntı ne vakit olabilir diye tarihi zelzeleleri inceledi ve 99’dan itibaren her an olmak kaydıyla Marmara’da 7’den büyük sarsıntı olma mümkünlüğü evvel yüzde 64 dediler geçen sene revize ettiler yüzde 47. Demek ki bu bölgede zelzelenin olma mümkünlüğü 30 yıl içerisinde yüzde 47. Bu çok büyük mümkünlük. Bu işin latifesi yok. Bu bölgeyi derhal sarsıntıya hazırlıyor olmamız lazım” tabirlerini kullandı.
“20 senede bütün Türkiye’yi sarsıntıya dirençli yaparız”
Görür, bölgede yapı stoğunun yüzde 60’tan fazlasının sarsıntı direncine sahip olmadığını belirterek, “Bu bölge çökerse Türkiye’nin yüzde 60’a yakın gayri safi ulusal hasılasını sağlayan yer çökerse bütün Türkiye diz üstü çöker. Ne ekonomik ne siyasi bağımsızlık kalır gerçek beka problemi budur. Sarsıntısı unutmayın. 24 saat durmadan tercihen bir bakanlık kurarak zelzeleye hazırlanırsak ve sarsıntı bölgelerinden işe başlarsak 20 senede bütün Türkiye’yi sarsıntıya dirençli yaparız. Az yol köprü yaparız lakin konsantre olarak zelzele hazırlığına insanlarımızın can güvenliğine yöneliriz” formunda konuştu.
