Tarımdan güce verimlilik artırılıp, maliyetler düşürülecek

Ferit PARLAK

Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Aksiyon Planı açıklandı. Ticaret Baka­nı Ömer Bolat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Ma­hinur Özdemir Göktaş’ın katıl­dığı merasimde açıklanan plana gö­re, 49 bin kooperatifin, KOOP­BİS sistemine kayıtlı 4.5 milyon ortağı etkinleştirilip, verimlilik artırılacak. Kooperatiflerin fi­nansal açıdan güçlendirilmesi ve finansmana erişimin kolaylaştı­rılması sağlanacak. Mevcut yasal altyapı ve uygulamalar koopera­tifçiliğin şimdiki gereksinimleri doğ­rultusunda geliştirilecek.

Kooperatifler kurumsallaşacak

Kooperatif ortaklarının, yöne­ticilerinin ve çalışanının pro­fesyonelleştirilmesine ve koo­peratiflerin kurumsal kapasi­telerinin arttırılmasına yönelik çalışmaların yapılacak. Gün­cel kooperatifçilik uygulamala­rı takip edilerek âlâ kooperatif­çilik örnekleri ekonomik, toplumsal ve çevresel gereksinimler doğrultu­sunda ülkemize uyarlanarak ko­operatif girişimciliği yaygın­laştırılacak.

Kooperatifçiliğin aktif tanıtımı yapılarak farkın­dalık sağlanacak ve kooperatif­çilik imajı güçlendirilecek. Ko­operatiflere ait daha sağlıklı bilgi toplanması, işleyiş ile ilgili süreçlerin gerçekleştirilmesinde bilgi sistemlerinin kullanılma­sı, kooperatiflerin memleketler arası standartlara uygun biçimde sınıf­landırılması sağlanacak.

Kredi kullanımında vade avantajı

Esnafın kredi alabilmesi için ticari faaliyetine başlangıç süre­sinden itibaren geçmesi gereken 6 aylık mühlet 3 aya düşecek. Kre­di ve kefalet kooperatifleri vası­tasıyla verilen esnaf kredilerinin daha evvel 3 ay olan azami taksit ödeme vadesi, isteğe bağlı ola­rak 6 aya kadar uzatılacak. 36 ay olan toplam kredi geri ödeme sü­resini 48 aya yükseltilecek. Kre­di verilirken Banka tarafından NACE’ler bazında uygulanan kı­sıtlama üzerine tekrar çalışma yaparak, kredilerin daha fazla NACE’yi kapsayacak formda ve­rilmesi istikametinde çalışma yapıla­cak. Ahi Evran-ı Veli Vakfı kurul­masına ait bir mevzuat çalış­masını içeren kanun taslağı da kısa mühlet içerisinde TBMM gün­demine sunulacak.

Okullarda etkinlikler artacak

Üniversiteler ve okullarda öğ­rencilere yönelik ağır bilgilen­dirme ve farkındalık çalışmaları yürütülecek. Bilhassa gençlerin kooperatifçiliğe olan ilgilerini ar­tırmak için kooperatifçilik tema­lı kısa sinema ve fotoğraf yarışmala­rı düzenlenecek. Kooperatifçili­ğe yönelik toplumsal farkındalığı artırmak üzere, görsel ve işitsel medyada daha faal tanıtım sağ­lanacak. Türkiye Kooperatifler Fuarları ile kooperatif ürünleri­nin tanıtımı yapılacak, koopera­tiflerin iç ve dış ticaret hacimle­rini artırmaları için imkân sağ­lanacak. Dünya genelinde farklı ülke­lerde faaliyet gösteren koopera­tif birlikleri iş birliğinde çeşitli etkinliklere mesken sahipliği yaparak ülkeler ortası kooperatifçilik ağı pekiştirilecek.

Kooperatifçilik hareketi başlıyor

Birleşmiş Milletler’in 2025 yı­lını “Kooperatifler Daha Uygun Bir Dünya Kurar” sloganı ile “Ulusla­rarası Kooperatifler Yılı” olarak ilan ettiğine dikkat çeken Tica­ret Bakanı Ömer Bolat, “Koope­ratifler, temelinde karşılıklı yar­dımlaşma ve dayanışma temelleri bulunan, içerisinde imece gele­neğini barındıran, birlikte hare­ket etmenin değerini ve bere­ketini ortaya koyan özel nitelikli girişimlerdir.

Ticaret Bakanlığı olarak bizler de bu kıymetli geliş­meyi bir fırsat olarak görmek su­retiyle; başta Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız, Tarım ve Orman Bakanlığımız ve Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakan­lığımız ile başka tüm paydaşları­mızla uyum halinde, ül­kemiz kooperatifçiliğinin gelişti­rilmesi yolunda değerli planlama ve çalışmalara başlamış bulunu­yoruz.” dedi.

Bakan Bolat, “Ülke­miz genelinde üç bakanlığımızın vazife alanında yaklaşık 49 bin kooperatif bulunmaktadır. Bu­nunla birlikte, ülkemiz genelin­deki 6 milyonu aşan kooperatif ortağının yaklaşık 4.5 milyonluk kısmının dataları, KOOPBİS sistemimize muvaffakiyetle aktarılmış durumdadır. Bu bağlamda, hatı­rı sayılır bir kesite hitap edecek olan 2025 yılına yönelik yürütü­lecek planlama ve çalışmalar bü­yük ehemmiyet arz etmektedir” şeklin­de konuştu.

Bolat, “Ticaret Bakanlığımız­ca, Aile ve Toplumsal Hizmetler Ba­kanlığı ile Tarım ve Orman Ba­kanlığı iştirakinde imzalanan “Kadın Kooperatiflerinin Güç­lendirilmesi İş Birliği Protokolü” ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ortaklığında “İş Pozitif Projesi” kapsamında imzalanan protokol çerçevesinde; kadınla­rımızın kooperatifler aracılığı ile ekonomik hayattaki yerini ve toplumsal teminatlarını güçlendir­meye, kurmuş oldukları koope­ratiflerin ise sürdürülebilirlikle­rini sağlamaya ve kurumsal ka­pasitelerini geliştirmeye devam edeceğiz” tabirlerini kullandı.

KOOP-DES ile 772 kooperatif desteklendi

Kooperatiflerin Desteklenme­si Programı (KOOP-DES) kap­samında sağlanan hibe destek­lerinde de artış olduğunu kay­deden Bolat, “5 yılda 740’ı bayan teşebbüsü üretim ve işletme ko­operatifi olmak üzere 772 koo­peratifimizin 826 projesine 110 milyon lirayı aşan meblağda des­tek sağladık. Ayrıyeten, yakın dö­nemde yapmış olduğumuz gün­celleme ile kooperatiflerimizin; makine-ekipman ve demirbaş alımlarına yönelik takviye limi­ti 200 bin liradan 400 bin liraya, stant ve fuar iştiraki takviyesi 30 bin liradan 60 bin liraya, nitelik­li işçi istihdamı desteğimi­zi 1 işçi için 103 bin liradan 204 bin liraya yükselttik” şeklin­de konuştu.

Sigorta kooperatifçiliği

Gelişmiş ülkelerde öne çıkan sigorta kooperatiflerinin Tür­kiye’de de faal hale gelmesi, ekonomik kaynaklarımızın ül­ke içerisinde kalmasına katkı sağlayacağını açıklayan Bolat, “Kooperatifler ayrıyeten dış tica­rette de günden güne daha fazla aktiflik gösteriyorlar. Hakikaten 2019 yılında kooperatiflerimiz­ce yapılan 61,2 milyon dolarlık ihracat, 2024 yılında 96,5 mil­yon dolar düzeyine yükselmiş­tir. Bu kapsamda, ihracatımız­daki hisselerinin daha da artması için kooperatiflerimizin ihracat dayanaklarından daha fazla fay­dalanmaları tarafındaki çalış­malarımızı sürdüreceğiz” açık­laması yaptı.

Kredi kefalet kooperatifleri aktifleşti

Esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatiflerinin, en fazla gelişim gösteren kooperatifler ol­duğunu vurgulayan Bolat, “2002 yılında esnafımıza hizmet vere­bilen kredi ve kefalet kooperatif sayımız yalnızca 402 iken, bugün kooperatiflerimizin tamamına yakını kefalet hizmeti verebil­mektedir. Kredi ve kefalet koo­peratifçiliği sistemimizde yıllar içerisinde yapılan tüm iyileştir­melerin sonucunda 2002 yılın­dan 2024 yılı sonuna kadar olan periyotta yaklaşık 564 milyar li­ralık faiz indirimli finansman, esnaf ve sanatkârlarımıza akta­rılmıştır” dedi.

“Kiracıların mesken alabilmesi için yapı kooperatifçiliği daha çok güçlendirilmeli”

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yapı kooperatifçiliğinin kıymetine işaret etti. Bolat, “Yapı kooperatifçiliğinin uygulama ve imaj bakımından güçlendirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Kira sıkıntısını çözmede ve kirada oturan vatandaşlarımızın mesken sahibi olmasını sağlamada yapı kooperatifçiliğini daha fazla güçlendirmemiz gerektiği açıktır” değerlendirmesinde bulundu. Kooperatiflerin dış ticaret alanında daha etkin olmaları gerektiğini lisana getiren

“Haksız fiyat artışları önlenir”

Ticaret Bakanı Bolat, haksız fiyat artışları karşısındaki uğraş sürerken, piyasanın geneli için stabilizatör işlevi üstlenecek kooperatif sayısını artırmak gerektiğini kaydetti Bolat, “Gıda arz ve tedarik sistemimizi garanti altına alacak, hem üreticinin hem de tüketicinin menfaatini koruyacak yegâne sistem olan kooperatifçilik sistemimizi, tüm bakanlıkların, kurum ve kuruluşların ortak eforuyla geliştirmemiz gerekiyor” formunda konuştu.

Stratejik bir alan olan enerji alanında, Ticaret Bakanlığı çatısı altında faaliyet gösteren yenilenebilir güç üretim kooperatiflerinin, bilhassa sanayi sitelerinde daha yaygın ve faal hale gelmesi için tüm kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapılacağını söz eden Bolat, “Reel kesim paydaşlarımızın da kooperatifleşmeyi özendirici çalışmalarda bulunmaları, bilhassa de tüketim kooperatiflerinin kuruluşlarında öncülük etmelerini arzuluyoruz” açıklaması yaptı.

Tedarik ve dağıtımda maliyetleri düşürür

Bolat, “Küçük ölçekli sermaye birikimleri ile faaliyetlerine devam etmekte olan işletmelerimizin büyük ölçekli işletmeler karşısındaki rekabet güçlerinin korunması da çok değerli. Burada da rekabetin korunmasında değerli bir sistem olan tedarik ve dağıtım kooperatifçiliği modeli karşımıza çıkmaktadır. Ortak tedarik suretiyle dallarımıza değerli maliyet avantajı sağlayan bu kooperatif modelinin de ülkemizde yaygınlaştırılması için çalışmalarımıza devam edeceğiz” sözlerini kullandı.

Finans takviyesi talebi

Türkiye Kooperatifler Birliği Genel Lideri Muammer Niksarlı da kooperatiflerle ilgili üst kuruluşlar oluşturulması gerektiğini belirterek, kooperatiflere finans dayanağı sağlanması için de çalışma yapılmasının yararlı olacağını anlattı. TESKOMB Başkanı Abdülkadir Akgül de kooperatiflerin denetim edilebilmesi için üst kuruluşların oluşturulması gerektiğini vurguladı.

Yumaklı: Kooperatifçilik, besin arz güvenliği için biçilmiş kaftan

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye’nin geniş bir coğrafyaya sahip bir ülke olduğunu söyledi. Yumaklı, “Sadece bitkisel üretimde 206 eseri ekonomik olarak üretip pazarlayabiliyoruz. Fakat coğrafik yapımız gereği, bitkisel üretimde ortalama işletme büyüklüğümüz yalnızca 60 dönüm. Hayvancılık işletmelerimiz ekonomik büyüklüğün altında yer alıyor. İşte bu hakikaten hareketle, ülkemiz tarımının rekabet gücünü arttırmamız ve besin arz güvenliğimizi sürdürülebilir tutmamız gerekiyor. Bunu da küçük işletmeleri üretime teşvik etmekle sağlayabiliriz. Kooperatifler de bu iş için tam bir biçilmiş kaftan” dedi.

Hedef daha güçlü kooperatifler

Kooperatiflerin alt yapısını güçlendirmek ve üreticiye daha uygun hizmet edebilmeleri için kırsal kalkınma takviyelerinden yararlanmaları yolunda çabayı artıracaklarını lisana getiren Yumaklı, “Kooperatiflerin üyelerine daha yeterli hizmet sunmaları, eserlerini pazarlamaları ve girdilerini temin etmeleri için bu sistemi oluşturduk. 2024 yılında yaklaşık 11 bin ziraî örgüt içerisinden 249 başvuruyu değerlendirdik ve 105 örgütü Birinci Derece Ziraî Örgüt ilan ettik. Bu 105’in içerisinde 51 ıslah maksatlı birlik, 20 üretici birliği ve 34 kooperatifimiz oluşturuyor. Bu örgütlere daha fazla ziraî dayanak, ek faiz indirimi ve projelerde öncelik sağlayarak, kooperatiflerin güçlenmesini hedefliyoruz” diye konuştu.

“Kadın kooperatifleri dönüşümün yapısal taşı”

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, 2025 Milletlerarası Kooperatifler Yılı’nın, dünyada kooperatifçilik anlayışının geniş bir vizyon kazanmasını sağlayacağını belirtti. Ekonomik ve ticari hayatın en kıymetli aktörlerinden birinin kooperatifler olduğunun altını çizen Göktaş, Türk kooperatifçilik modeli olarak isimlendirdikleri bu ekonomik sistemin, milletlerarası alanda güçlü bir örnek haline geldiğini anlattı.

Göktaş, bayanların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakini artırmanın yalnızca bayanları güçlendirmekle kalmayacağını lisana getirerek, “Aynı vakitte daha adil, daha eşit ve daha güçlü bir toplum inşa eder. Bayan kooperatifleri, bu değişimin ve dönüşümün yapı taşlarıdır ve onların desteklenmesi, bir ülkenin geleceğinin desteklenmesi demektir. Bu inançla, 23 yıldır Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bayan istihdamını artıran pek çok çalışmaya imza attık” diye konuştu.