Hamide HANGÜL
Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan depremleri hafızalara kazınırken, can güvenlikli binaların değeri, Konya’da geçtiğimiz günlerde 4 katlı bir binanın ansızın çökmesiyle yine gündeme geldi. Türkiye’de 36 milyon yapı stoğu bulunurken, 6,5 milyon konutun da riskli olduğu belirtiliyor. İstanbul Büyük Kent Belediyesi’nin (İBB) geçen yıl yaptığı tarama testlerinde yalnızca İstanbul’da çökme riski taşıyan 1.556 bina tespit edildi.
Uzmanlar, tıpkı araç muayenesinde onaylanmayın araçların trafiğe çıkmasına müsaade verilmediği üzere, yapıların da muhakkak dönemlerde kamu yahut yetkilendirdiği özel kuruluşlarca denetimlerin yapılmasının mecbur olması, can güvenliği sağlamayan güvensiz konutların satışının ve kiralanmasının da yasaklanması teklifinde bulunuldu.
“6,5 milyon konut inançlı değil”
DÜNYA’ya konuşan Kentsel Dönüşüm Uzmanı Mimar Dr. Nihat Şen, Marmara Depremine işaret ederek, binalarda 2000 öncesini milat tarihi olarak kabul ettiklerini söyledi. Şen, “Öncelikle 2000 yılı öncesindeki binalara öncelik vererek bu binaların can güvenliği taşıyıp taşımadığının denetimlerinin yapılması lazım” dedi.
Türkiye’de bugün yaklaşık 36 milyon yapı stoğu bulunduğuna işaret eden Dr. Nihat Şen, olası sarsıntı ve doğal afetlere karşı 6,5 milyon konutun da inançlı olduğunu söylemenin güç olduğunu söyledi. Bina kontrollerini yalnızca bir kuruma bırakmanın hakikat olmadığını lisana getiren Şen, ilgili kanun yeterince, vatandaşların binalarının riskli olup olmadığının tespiti için belediyelere, üniversitelere ve bakanlığın yetkinliği kıldığı özel firmalara başvurabileceğini, ayrıyeten bakanlığın yetkili kıldığım firmalara da vatandaşların başvuruda bulunup güvenlik kontrolü yaptırabileceğini söyledi.
“Ekonomik tasayla vatandaş uzak duruyor”
Şen, “Ancak vatandaş bundan imtina ediyor. ‘Riskli çıkarsa ne yaparım’ diye yeni yapılacak inşaatın maliyetinden ve kirada nerede oturacağı tasası yaşadığından dolayı bundan vatandaş uzak duruyor” ifadelerini kullandı.
Ancak bu sürecin bu türlü kalmaması gerektiğini, o nedenle devletin ilgi organları bu soruna kalıcı tahliller üretmesi gerektiğine işaret eden Şen, kontrolün de aşikâr periyotlarda mecbur olması gerektiğine vurgu yaparak, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Örneğin trafiğe çıkan araçlar beli dönemlerde denetime götürülüyor. Devletin yetkilendirdiği araç muayene istasyonlarına. Muayene sonucu inançsız olduğu tespit edilen, onaylanmayan araçların trafiğe çıkışını yasaklanıyor. Türkiye’de de artık, kamu ya da bakanlığın yetkilendirdiği yapı kontrol şirketlerine benzeri özel şirketler vasıtasıyla, binalarda da aşikâr dönemlerde denetim ve denetimlerin yapılması yasal olarak zarurî hale getirilmeli. Yapılan incelemeler ve hesaplamalar sonucunda can güvenliği riski mutlaklaşan binaların, konutların satışı ve kiralanması yasaklanmalı. Daha üzücü olaylarla karşılaşmamak için. Zorun olmazsa kolon kesmeleri, duvar yıkmalarıyla, zelzele olmasa bile tadilat çalışmaları dahi binaya zara veriyor, çökmelere neden oluyor.”
“Kentsel Dönüşüm Bankası kurulmalı”
Türkiye’de riskli olduğu tespit edilen 6,5 milyon konut bulunduğuna işaret eden Şen, “Afet işleri bakanlığı mutlaka oluşturulmalı. Bu işin ekonomisi, finansmanının da çözülmesi lazım. Yani dar gelirli vatandaşlar kendi mukadderatıyla baş başa bırakılmadan, kentsel dönüşüm kaynaklı binaların finansmanı için ivedilikle kentsel dönüşüm finansman bankası kesinlikle hayata geçirilmeli ki vatandaşlara sıfır faizli kredi imkanları sunulabilsin” diye konuştu.
“Sadece TOKİ değil, belediyeler de katkı sunmalı”
Nihat Şen, Kentsel dönüşümdeki inşaat sürecinde de vatandaşların oturumlarını sağlamak için rezerv alanlarda süreksiz ya da daimi konutların hayata geçirilmesi gerektiğine işaret etti. Şen, “Dar gelirlilere toplumsal konutların hayata geçmesinde yalnızca TOKİ değil, belediyeler de katkı sunmalı. Konut üreticilerinin yap-sat modelinin yanın sıra uzun devirli kiralama metoduna geçmelerini teşvik edici, muafiyetler sağlayıcı yasal düzenlemeler yapılmalı. Birebir vakitte yatırımını dünya standartları müddetinde geri alabilecekleri sistemi teşvik edecek düzenlemeler yapılmalı” biçiminde konuştu.
