Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan tezkerede, Aden Körfezi, Somali kara suları ve açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde vuku bulan deniz haydutluğu ve silahlı soygun hareketlerine karşı, 2008-2021 yılları ortasında Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) kararlarının alındığı hatırlatıldı.
Bu kapsamda TBMM’nin 10 Şubat 2009 tarihli kararıyla, TSK ögelerinin kelam konusu bölgede misyon yapması için bir yıl müsaade verildiği anımsatılan tezkerede, bu müddetin son olarak 17 Ocak 2024’te bir yıl daha uzatıldığı aktarıldı.
Tezkerede, şu sözlere yer verildi:
“TSK deniz ögeleri konuşlandırılmak suretiyle, bölgede seyreden Türk bayraklı ve Türkiye temaslı ticari gemilerin emniyetinin faal halde koruma edilmesi, milletlerarası toplumca yürütülen deniz haydutluğu, silahlı soygun hareketleri ve denizde terörizmle müşterek gayret harekatlarına faal iştirakte bulunulması, anılan bölgelere yapılan insani yardım faaliyetlerine takviye verilmesi, TSK deniz ögelerinin harekat aktifliğinin ve bölgeye ait deneyiminin artırılması sağlanmış, bu alanda ilgili ülkelerle işbirliğinin sürdürülmesine yönelik ulusal siyasetin desteklenmesi ve BM sistemi içinde, bölgesel ve global ölçekte oynadığımız rolün ve görünürlüğümüzün pekiştirilmesi temin edilmiştir.”
Tezkerede, Türkiye’nin, deniz haydutluğu ve silahlı soygunla gayrette memleketler arası işbirliğinin geliştirilmesine değer verdiği, bu alanda yürütülen uğraşları en başından beri desteklediği ve BM, NATO, Avrupa Birliği ile Memleketler arası Denizcilik Teşkilatı bünyesindeki çalışmalara etkin olarak katıldığı vurgulanarak, Türkiye’nin, BM Güvenlik Kurulunun 16 Aralık 2008 tarihli ve 1851 sayılı kararı çerçevesinde kurulan Somali Açıklarında Deniz Haydutluğuyla Gayret Temas Kümesi’nin çalışmalarına kurucu üye olarak katıldığı anımsatıldı.
TSK deniz ögelerinin, 2009-2016 yılları ortasında yürütülen NATO’nun Okyanus Kalkanı Harekatı’na ve 2009 yılından bu yana Birleşik Deniz Kuvvetleri bünyesinde oluşturulan Birleşik Vazife Kuvveti-151’e (CTF-151) dönemsel olarak firkateyn-korvet ile katıldığı belirtilen tezkerede, Türkiye’nin, 2009-2020 yılları ortasında 6 kez CTF-151 Komutanlığı vazifesini üstlendiği, 24 Temmuz 2024 tarihinde kelam konusu komutayı yedinci sefer devraldığı tabir edildi.
Tezkerede, Somali’nin BM Genel Sekreteri’nden talebi üzerine Aden Körfezi Somali kara suları ve açıkları, Arap Denizi ile mücavir bölgelerde deniz haydutluğu, silahlı soygun aksiyonları ve denizde terörizmle çabaya ait BM Güvenlik Kurulu tarafından evvelki kararların devamı niteliğinde bir kararın 2022 yılı ve sonrasında çıkarılmadığı kaydedildi.
“Uluslararası ve ulusal sorumluluklarımızın bir gereği”
BM Güvenlik Kurulunun 16 Aralık 2008 tarihli ve 1851 sayılı kararı temelinde memleketler arası toplumca yürütülen deniz haydutluğu, silahlı soygun hareketleri ve denizde terörizmle uğraş harekatlarının Somali kara suları haricindeki bölgede devam ettiği bilgisine yer verilen tezkerede, bu harekatlardan AB’nin Atalanta Harekatı’nın vazife mühletinin AB Kurulunun 16 Aralık 2024 tarihli kararıyla 28 Şubat 2027’ye kadar uzatıldığı aktarıldı.
Tezkerede, Türkiye’nin de iştirak ettiği Birleşik Deniz Kuvvetleri bünyesindeki CTF-151 faaliyetlerine devam ettiği bildirildi.
TBMM’nin 17 Ocak 2024 tarihli kararı yeterince TSK deniz ögelerinin Aden Körfezi, Somali kara suları ve açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerdeki görevlendirme mühletinin 10 Şubat 2025 tarihinde sona ereceği kaydedilen tezkerede, şunlar söz edildi:
“Uluslararası barış ve istikrarı tehlikeye düşüren ve ulusal menfaatlerimizi de olumsuz etkileyen deniz haydutluğu, silahlı soygun hareketleri ve denizde terörizmle gayret tarafındaki milletlerarası eforlara ülkemiz tarafından faal bir biçimde takviye verilmesi ve bölgede seyrüsefer emniyetinin sağlanmasına katkıda bulunulması, memleketler arası ve ulusal sorumluluklarımızın bir gereği olarak görülmektedir. Bu prestijle, ülkemizin de tarafı olduğu Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasa Dışı Hareketlerin Önlenmesine Dair Kontrat başta olmak üzere ilgili milletler ortası muahedeler ve temayüller çerçevesinde 934 sayılı TBMM kararında belirlenen unsur ve temeller dikkate alınarak bahse mevzu bölgelerde deniz haydutluğu, silahlı soygun aksiyonları ve denizde terörizmle çaba müşterek operasyonlarına takviye verilmesinin uygun olacağı kıymetlendirilmektedir.
Bu mülahazalarla, gereği, kapsamı ve vakti Cumhurbaşkanı’nca takdir ve tayin olunacak halde, TSK deniz ögelerinin bölge ülkelerinin kara suları dışında olmak üzere Aden Körfezi, Somali açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde deniz haydutluğu, silahlı soygun aksiyonları ve denizde terörizmle gayret maksadıyla görevlendirilmesi ve bununla ilgili gerekli düzenlemelerin Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek temellere nazaran yapılması için Anayasa’nın 92’nci hususu uyarınca TBMM’nin son olarak 17 Ocak 2024 tarihli ve 1401 sayılı kararıyla verilen müsaade mühletinin 10 Şubat 2025 tarihinden itibaren bir yıl uzatılması konusunda gereğini bilgilerinize sunarım.”
Görüşmelerden
Tezkere üzerinde kelam alan Yeni Yol Partisi Bursa Milletvekili Cemalettin Kani Torun, Türkiye’nin Somali’de deniz güvenliği operasyonlarına iştirakiyle yalnızca askeri değil, ekonomik ve diplomatik sorumluluklar da üstlendiğine dikkati çekerek, “Afrika ile bağlantılarımız için bir referans noktası teşkil eden Somali’deki adımlarımızda uzun vadeli sonuçları da dikkate almalı ve partiler ötesi ulusal çıkarlarımızı da koruyan istikrarlı bir yaklaşımla hareket etmeliyiz.” diye konuştu.
İYİ Parti Ankara Milletvekili Ahmet Eşref Fakıbaba, barışa katkı sağlayacak her türlü mutabakat ve tezkereyi olumlu karşıladıklarını belirterek, “Bu tezkereye de ‘evet’ oyu vereceğiz.” dedi.
MHP Kayseri Milletvekili İsmail Özdemir, Türkiye’nin Somali’de gösterdiği samimi yaklaşımın, kıtanın öbür ülkeleriyle geliştirilen alakalar açısından emsal teşkil ettiğini; bugün Türkiye’den Afrika kıtasına giden heyetlerin içtenlikle, coşkuyla ve heyecanla karşılandığını vurguladı.
“Dünyaya Türk’ün adaletini, nizamını ve huzurunu getirme gayemizde ortaya koyduğumuz uğraşların güzide örneklerinin başında gelen ve tabir caizse bu halin beden bulduğu ülke Somali’dir.” tabirini kullanan Özdemir, şunları söyledi:
“Temennimiz hem Somali hem de Afrika kıtasının büsbütün münasebetlerimizin karşılıklı hürmet ve yarar prensibiyle geleceğe inançla yol alabilmesidir. Bu kurallar altında MHP olarak Türkiye’nin gerek kendi siyasetleri, gerek ikili bağları, gerekse de çok uluslu teşebbüsler ile Aden Körfezi ve Arap Denizi’nde varlık göstermesinin ulusal güvenliğimiz, çıkarlarımız ve amaçlarımız açısından büyük ehemmiyete sahip olduğunu kıymetlendiriyoruz. Somali’nin daha istikrarlı bir hale erişmesi için askeri olarak desteklenmesi ile kara sularını muhafazanın yanı sıra, Somali’ye ilişkin deniz çok petrol ve doğalgaz kaynaklarının aranıp iktisada kazandırılması, kara, deniz ve hava egemenliğinin yanı sıra uzay rekabetinde de ülkemizle bir arada Somali ve Afrika’nın hak ve menfaatlerinin korunması üzere yüksek vizyona sahip maksatlar açısından ülkemiz bölgedeki tartısını yalnızca korumakla kalmamalı, daha da arttırmalıdır.”
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili Cengiz Çandar, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara’nın, ülkedeki tüm kümeleri temsil etmediğini savunarak, Türkiye’nin belirli fraksiyonların değil tüm Suriye halkının hamisi olması gerektiğini söyledi.
CHP İstanbul Milletvekili Namık Tan, Türk askerinin Aden Körfezi, Somali açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde vazife müddetinin 1 yıl daha uzatılmasına ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresine onay verdiklerini lisana getirdi.
Tan, “silahlı kuvvetlerden ayırma cezası” verilen teğmenlere desteklediklerini tabir ederek, “Bizler, darağacında bile olsak ‘Mustafa Kemal’in askerleriyiz’ demeyi sürdüreceğiz. Sokakta bulmadığımız bu laik cumhuriyetin DNA’sıyla da taşıyıcı kolonlarıyla da kimseyi oynatmayacağız. Hasebiyle Cumhurbaşkanına ve AKP-MHP sıralarına çağrım şudur; bir an evvel getirin sandığı, bu millet size kapıyı göstermeye can atıyor.” diye konuştu.
Tan’ın kelamlarının akabinde kelam alan MHP Küme Başkanvekili Erkan Akçay, “Artık CHP’nin, Atatürk’ün ardına sığınarak, Atatürk istismarına bir son vermesi gerekiyor. Bu uydurma Atatürkçülüğü bırakın artık.” dedi. Akçay, CHP’nin, cumhuriyetin kurucu partisi olmadığını savundu.
CHP Küme Başkanvekili Murat Buyruk ise CHP’nin, cumhuriyetin kurucu partisi olduğunu belirterek, “Sizin babalarınız, dedeleriniz CHP’liydi. Bir Kurtuluş Savaşı verilirken bir parti olacaktı, o parti de CHP’dir. Hepimiz aslında hala Kuvayımilliyeciyiz, Atatürk’ün izindeyiz, Mustafa Kemal’in askeriyiz. Siz bundan korkarsınız.” biçiminde konuştu.
“Görev gücünün dağılması, deniz haydutluğu faaliyetlerinin yine artması riskini doğuracaktır”
TBMM Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Kurulu Başkanı ve AK Parti Trabzon Milletvekili Adil Karaismailoğlu, Türkiye’nin, NATO ve BM bünyesindeki deniz güvenliği operasyonlarına faal dayanak verdiğini hatırlattı.
Aden Körfezi ve Kızıldeniz’de artan güvenlik tehditlerine karşı verdikleri katkıların, Türk bayraklı gemilerin ve deniz ticaretinin güvenliğini sağladığının altını çizen Karaismailoğlu, bu adımların, Türkiye’nin global deniz ticaretindeki rekabet gücünü yükselterek, bölgesel bir ticaret merkezi olmanın ötesine taşıyacağını söyledi.
Denizciliğin, bir ülkenin ekonomik gücünü, bölgesel tesirini ve global stratejisini belirleyen en kritik alanlardan biri olduğunu, bu nedenle hava, kara ve demir yolu nakliyatında olduğu üzere deniz yolu nakliyatında da emniyeti sağlamak en büyük öncelikleri ortasında bulunduğunu kaydeden Karaismailoğlu, şöyle devam etti:
“Deniz haydutluğu ile uğraş hedefiyle oluşturulan misyon gücünün başarısı ortada olup deniz ticaretinin sürekliliği açısından ülkemizin kelam konusu oluşumda yer almaya devam etmesinin son derece kıymetli olduğu görüşündeyiz. Vazife gücünün dağılması bölgedeki deniz haydutluğu faaliyetlerinin yine artması riskini doğuracaktır. Milletlerarası barış ve istikrarı tehlikeye düşüren ve ulusal menfaatlerimizi de olumsuz etkileyen deniz haydutluğu, silahlı soygun hareketleri ve denizde terörizmle gayret istikametindeki milletlerarası gayretlere ülkemiz tarafından faal bir biçimde takviye verilmesi ve bölgede seyrüsefer emniyetinin sağlanmasına katkıda bulunulması, milletlerarası ve ulusal sorumluluklarımızın bir gereği olarak görülmektedir.”
Görüşmelerin akabinde, Türk askerinin Aden Körfezi, Somali açıkları, Arap Denizi ve mücavir bölgelerde misyon müddetinin 1 yıl daha uzatılmasına ait Cumhurbaşkanlığı tezkeresi oylanarak kabul edildi.