ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump’ın, yarın dünyanın en büyük iktisadının dümenine geçmesinin akabinde bilhassa ticaret alanında epey sert bir tavır sergileyeceği iddia ediliyor.
Seçim kampanyasının merkezine de iktisat siyasetlerini yerleştiren Trump, ‘önce Amerika’ yaklaşımıyla muhafazacı iktisat siyasetleri uygulamayı planlıyor.
ABD’nin iktisat siyasetlerinde değişikliğe gitmesinin global tesirlerinin, transatlantik bağlarda de problemlere yol açabileceği düşünülüyor.
Trump’ın ABD başkanlığına gelmesiyle son yıllarda çok yakın müttefik olarak nitelendirilebilecek Avrupa Birliği (AB) ve ABD bağlantılarında kıymetli değişiklikler bekleniyor.
Bu kapsamda AB, birinci periyodunda de çeşitli ticari sıkıntılar yaşadığı Trump ile ikinci devirde önemli ekonomik sınamalar yaşamaya hazırlanıyor.
Trump’ın 2017-2021 devrindeki başkanlığında izlediği muhafazacı ticaret siyasetleri, Avrupa ülkelerine ek çelik ve alüminyumda gümrük vergileri koyması, Paris İklim Mutabakatı’ndan çekilmesi ve üslubundaki sertlik, bu ülkeyi AB için öngörülemez müttefike dönüştürmüş, bağları bozmuştu. Transatlantik bağlantılar fakat Joe Biden periyodunda toparlanabilmişti.
ABD’nin AB ile 200 milyar doları aşan ticaret açığı
Yeni Trump periyodunda de Avrupa ülkeleriyle ABD ilgilerinin zayıflaması kaçınılmaz görünüyor.
AB ve ABD, en büyük ikili ticaret ve yatırım alakasına sahip olmakla birlikte çok bütünleşmiş bir ekonomik yapı içinde bulunuyor.
Taraflar ortasında toplam mal ve hizmet ticareti yıllık 1,3 trilyon doları bulurken, ABD açık orta AB’nin en büyük ticaret ortağı olmayı sürdürüyor.
AB ülkeleri uzun yıllardır ABD ile ticarette önemli ölçüde fazla veriyor. Avrupa ülkelerinin ABD’ye mal ve eser ihracatı kelam konusu ülkeden ithalatının hayli üzerinde seyrediyor.
AB, 2023’te ABD’ye 576,3 milyar dolar ihracat yaparken, ABD’den 367,6 milyar dolarlık ithalat yaptı. ABD’nin AB ile ticaret açığı 208,7 milyar doları buldu.
ABD’nin AB ile ticaret açığının 2024’te daha da genişlediği iddia ediliyor. En son açıklanan datalara nazaran, Ocak-Kasım 2024 devrinde ABD, AB’den 555,6 milyar dolarlık ithalat yaparken, AB’ye 342 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Böylelikle geçen yılın 11 ayında ABD’nin AB ile ticaret açığı bir evvelki yılın tamamını geçerek 213,7 milyar doları buldu.
AB ile ABD ortasındaki hizmet ticareti de önemli düzeylerde seyrediyor. Bu alanda ise ABD’nin, AB’ye ihracatı yaklaşık 100 milyar dolar kadar daha yüksek düzeyde bulunuyor. Lakin hizmet ticareti dahil edildiğinde bile Avrupa ülkelerinin ABD’ye ticaret fazlası vermesi dikkati çekiyor.
Söz konusu ticaret açığı, Trump’ın açıklamalarında kendisini bilhassa rahatsız eden bir durum olarak öne çıkıyor. ABD’nin ticaret açığı verdiği ülkelere gümrük vergisi uygulama taahhüdünde bulunan Trump’ın, Avrupa eserlerine yüzde 10 ila 20 düzeyinde ek gümrük vergisi uygulama tarafında planları bulunuyor.
AB, Trump’ı sakinleştirmek için ABD’den daha fazla LNG alma yoluna gidebilir
Bu hususta vazifeye başlamadan evvel Avrupa’ya sert bir ihtarda bulunan Trump, Avrupa’nın ABD’den daha fazla petrol ve doğalgaz olmak üzere güç eseri satın almasını istedi.
Trump’ın tehdidi Brüksel’de yankılanırken, AB yetkilileri, bilhassa sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikinde ABD’nin rolünün artırılabileceğini açıkladı.
AB, bilhassa Rus gazının Ukrayna üzerinden sevkiyatının yeni yılda büsbütün durmasıyla bu alanda aslında bir adım atmak zorunda kalacaktı. Güçte dışa bağımlılığı yüksek olan Avrupa’nın ABD dışında fazla bir seçeneği de bulunmuyor.
ABD, petrol ve LNG’de Avrupa’nın en büyük tedarikçisi pozisyonunda yer alırken, AB de Trump ile bağları geliştirmek için ABD’den daha fazla LNG almayı planlıyor.
Avrupa, güç eseri ithalatındaki artışın ABD ile ticaret açığının bir ölçüde azalmasını ve bu durumun Trump’ı sakinleştirmesini bekliyor.
Trump, AB’nin Amerikan teknoloji şirketlerine yönelik cezalarından rahatsız
AB’nin son yıllarda ABD merkezli Apple, Meta, Google ve X üzere çeşitli teknoloji şirketleri ve dijital platformlara yönelik para cezaları da Trump’ı rahatsız eden bahisler ortasında yer alıyor.
Amerikan teknoloji şirketlerine yönelik AB rekabet soruşturmalarından rahatsızlığını sıklıkla dillendiren Trump, seçim söylemlerinde bilhassa AB’nin Apple’a kestiği 13 milyar avroluk para cezasını örnek göstererek, bunlara karşılık vereceğini açıklamıştı.
Bu nedenle yeni periyotta AB tarafının ABD firmalarına ceza kesmesi halinde Trump’ın öfkesiyle müsabaka riski epeyce yüksek.
Grönland gerilimi
Ticaret siyasetleri, güç ve teknoloji şirketlerine yönelik yaklaşımın yanı sıra Avrupa-ABD münasebetini sınayabilecek bir başka mevzu da Grönland adası. Trump, ülkesinin “ulusal güvenliği” için Grönland’ın ABD’nin denetimine girmesini istiyor. Adanın mülkiyeti ve denetimine sahip olmanın “mutlak zorunluluk” olduğunu savunan Trump, bu hususta da Avrupa ile ayrışıyor.
Grönland halihazırda bir AB üyesi olan Danimarka’ya bağlı özerk bölge pozisyonunda bulunuyor. Adadaki petrol, doğal gaz, uranyum da dahil maden ve mineral zenginliği Trump’ın iştahını kabartırken, AB Grönland’ı denizaşırı toprağı olarak tanımlıyor.
Trump’ın Grönland’ı satın alma teklif ve teşebbüsünde ısrarının da Avrupa ülkeleri ile münasebetine ziyan vermesi bekleniyor.
İngiltere, mümkün gümrük vergileri karşısında hayli kırılgan
Donald Trump’ın muhtemel gümrük vergilerine karşı, İngiltere iktisadı de epeyce kırılgan pozisyonda bulunuyor. İngiliz iktisadının milletlerarası ticaret ve yatırımlara bağımlılığı yüksek bir iktisat olması nedeniyle yeni tarifelerin getireceği yükten değerli ölçüde etkilenme riski kelam konusu.
İngiltere Ticaret Bakanı Jonathan Reynolds, yaptığı bir açıklamada İngiltere iktisadının kırılganlığına dikkati çekerek, ABD ile öbür ülkeler ortasındaki bir “gümrük vergisi savaşının” daha yüksek enflasyon ve işsizliğe yol açabileceğinden tasa duyduğunu lisana getirdi.
Halihazırda ABD, İngiltere’nin en büyük ticari ortağı pozisyonunda bulunuyor.
London School of Economics tarafından yayımlanan yeni bir tahlile nazaran, ABD ile ilgileri güçlendirme, AB ile entegrasyonu derinleştirme yahut daha bağımsız bir ticaret siyaseti izleme istikametinde verilecek bir karar, İngiltere’nin giderek parçalanan global iktisatta tarafını bulma maharetini kıymetli ölçüde etkileyecek.
Bu açıdan Trump’ın gümrük vergileri, Brexit sonrası ticaret siyasetlerini sınayabilecek bir zorluk olarak öne çıkıyor.
Kaynak: CNBC-e