Ferit PARLAK
Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Aksiyon Planı açıklandı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş’ın katıldığı merasimde açıklanan plana göre, 49 bin kooperatifin, KOOPBİS sistemine kayıtlı 4.5 milyon ortağı etkinleştirilip, verimlilik artırılacak. Kooperatiflerin finansal açıdan güçlendirilmesi ve finansmana erişimin kolaylaştırılması sağlanacak. Mevcut yasal altyapı ve uygulamalar kooperatifçiliğin şimdiki gereksinimleri doğrultusunda geliştirilecek.
Kooperatifler kurumsallaşacak
Kooperatif ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanının profesyonelleştirilmesine ve kooperatiflerin kurumsal kapasitelerinin arttırılmasına yönelik çalışmaların yapılacak. Güncel kooperatifçilik uygulamaları takip edilerek âlâ kooperatifçilik örnekleri ekonomik, toplumsal ve çevresel gereksinimler doğrultusunda ülkemize uyarlanarak kooperatif girişimciliği yaygınlaştırılacak.
Kooperatifçiliğin aktif tanıtımı yapılarak farkındalık sağlanacak ve kooperatifçilik imajı güçlendirilecek. Kooperatiflere ait daha sağlıklı bilgi toplanması, işleyiş ile ilgili süreçlerin gerçekleştirilmesinde bilgi sistemlerinin kullanılması, kooperatiflerin memleketler arası standartlara uygun biçimde sınıflandırılması sağlanacak.
Kredi kullanımında vade avantajı
Esnafın kredi alabilmesi için ticari faaliyetine başlangıç süresinden itibaren geçmesi gereken 6 aylık mühlet 3 aya düşecek. Kredi ve kefalet kooperatifleri vasıtasıyla verilen esnaf kredilerinin daha evvel 3 ay olan azami taksit ödeme vadesi, isteğe bağlı olarak 6 aya kadar uzatılacak. 36 ay olan toplam kredi geri ödeme süresini 48 aya yükseltilecek. Kredi verilirken Banka tarafından NACE’ler bazında uygulanan kısıtlama üzerine tekrar çalışma yaparak, kredilerin daha fazla NACE’yi kapsayacak formda verilmesi istikametinde çalışma yapılacak. Ahi Evran-ı Veli Vakfı kurulmasına ait bir mevzuat çalışmasını içeren kanun taslağı da kısa mühlet içerisinde TBMM gündemine sunulacak.
Okullarda etkinlikler artacak
Üniversiteler ve okullarda öğrencilere yönelik ağır bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları yürütülecek. Bilhassa gençlerin kooperatifçiliğe olan ilgilerini artırmak için kooperatifçilik temalı kısa sinema ve fotoğraf yarışmaları düzenlenecek. Kooperatifçiliğe yönelik toplumsal farkındalığı artırmak üzere, görsel ve işitsel medyada daha faal tanıtım sağlanacak. Türkiye Kooperatifler Fuarları ile kooperatif ürünlerinin tanıtımı yapılacak, kooperatiflerin iç ve dış ticaret hacimlerini artırmaları için imkân sağlanacak. Dünya genelinde farklı ülkelerde faaliyet gösteren kooperatif birlikleri iş birliğinde çeşitli etkinliklere mesken sahipliği yaparak ülkeler ortası kooperatifçilik ağı pekiştirilecek.
Kooperatifçilik hareketi başlıyor
Birleşmiş Milletler’in 2025 yılını “Kooperatifler Daha Uygun Bir Dünya Kurar” sloganı ile “Uluslararası Kooperatifler Yılı” olarak ilan ettiğine dikkat çeken Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “Kooperatifler, temelinde karşılıklı yardımlaşma ve dayanışma temelleri bulunan, içerisinde imece geleneğini barındıran, birlikte hareket etmenin değerini ve bereketini ortaya koyan özel nitelikli girişimlerdir.
Ticaret Bakanlığı olarak bizler de bu kıymetli gelişmeyi bir fırsat olarak görmek suretiyle; başta Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız, Tarım ve Orman Bakanlığımız ve Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığımız ile başka tüm paydaşlarımızla uyum halinde, ülkemiz kooperatifçiliğinin geliştirilmesi yolunda değerli planlama ve çalışmalara başlamış bulunuyoruz.” dedi.
Bakan Bolat, “Ülkemiz genelinde üç bakanlığımızın vazife alanında yaklaşık 49 bin kooperatif bulunmaktadır. Bununla birlikte, ülkemiz genelindeki 6 milyonu aşan kooperatif ortağının yaklaşık 4.5 milyonluk kısmının dataları, KOOPBİS sistemimize muvaffakiyetle aktarılmış durumdadır. Bu bağlamda, hatırı sayılır bir kesite hitap edecek olan 2025 yılına yönelik yürütülecek planlama ve çalışmalar büyük ehemmiyet arz etmektedir” şeklinde konuştu.
Bolat, “Ticaret Bakanlığımızca, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile Tarım ve Orman Bakanlığı iştirakinde imzalanan “Kadın Kooperatiflerinin Güçlendirilmesi İş Birliği Protokolü” ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ortaklığında “İş Pozitif Projesi” kapsamında imzalanan protokol çerçevesinde; kadınlarımızın kooperatifler aracılığı ile ekonomik hayattaki yerini ve toplumsal teminatlarını güçlendirmeye, kurmuş oldukları kooperatiflerin ise sürdürülebilirliklerini sağlamaya ve kurumsal kapasitelerini geliştirmeye devam edeceğiz” tabirlerini kullandı.
KOOP-DES ile 772 kooperatif desteklendi
Kooperatiflerin Desteklenmesi Programı (KOOP-DES) kapsamında sağlanan hibe desteklerinde de artış olduğunu kaydeden Bolat, “5 yılda 740’ı bayan teşebbüsü üretim ve işletme kooperatifi olmak üzere 772 kooperatifimizin 826 projesine 110 milyon lirayı aşan meblağda destek sağladık. Ayrıyeten, yakın dönemde yapmış olduğumuz güncelleme ile kooperatiflerimizin; makine-ekipman ve demirbaş alımlarına yönelik takviye limiti 200 bin liradan 400 bin liraya, stant ve fuar iştiraki takviyesi 30 bin liradan 60 bin liraya, nitelikli işçi istihdamı desteğimizi 1 işçi için 103 bin liradan 204 bin liraya yükselttik” şeklinde konuştu.
Sigorta kooperatifçiliği
Gelişmiş ülkelerde öne çıkan sigorta kooperatiflerinin Türkiye’de de faal hale gelmesi, ekonomik kaynaklarımızın ülke içerisinde kalmasına katkı sağlayacağını açıklayan Bolat, “Kooperatifler ayrıyeten dış ticarette de günden güne daha fazla aktiflik gösteriyorlar. Hakikaten 2019 yılında kooperatiflerimizce yapılan 61,2 milyon dolarlık ihracat, 2024 yılında 96,5 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. Bu kapsamda, ihracatımızdaki hisselerinin daha da artması için kooperatiflerimizin ihracat dayanaklarından daha fazla faydalanmaları tarafındaki çalışmalarımızı sürdüreceğiz” açıklaması yaptı.
Kredi kefalet kooperatifleri aktifleşti
Esnaf ve sanatkârlar kredi ve kefalet kooperatiflerinin, en fazla gelişim gösteren kooperatifler olduğunu vurgulayan Bolat, “2002 yılında esnafımıza hizmet verebilen kredi ve kefalet kooperatif sayımız yalnızca 402 iken, bugün kooperatiflerimizin tamamına yakını kefalet hizmeti verebilmektedir. Kredi ve kefalet kooperatifçiliği sistemimizde yıllar içerisinde yapılan tüm iyileştirmelerin sonucunda 2002 yılından 2024 yılı sonuna kadar olan periyotta yaklaşık 564 milyar liralık faiz indirimli finansman, esnaf ve sanatkârlarımıza aktarılmıştır” dedi.
“Kiracıların mesken alabilmesi için yapı kooperatifçiliği daha çok güçlendirilmeli”
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, yapı kooperatifçiliğinin kıymetine işaret etti. Bolat, “Yapı kooperatifçiliğinin uygulama ve imaj bakımından güçlendirilmesi büyük ehemmiyet taşıyor. Kira sıkıntısını çözmede ve kirada oturan vatandaşlarımızın mesken sahibi olmasını sağlamada yapı kooperatifçiliğini daha fazla güçlendirmemiz gerektiği açıktır” değerlendirmesinde bulundu. Kooperatiflerin dış ticaret alanında daha etkin olmaları gerektiğini lisana getiren
“Haksız fiyat artışları önlenir”
Ticaret Bakanı Bolat, haksız fiyat artışları karşısındaki uğraş sürerken, piyasanın geneli için stabilizatör işlevi üstlenecek kooperatif sayısını artırmak gerektiğini kaydetti Bolat, “Gıda arz ve tedarik sistemimizi garanti altına alacak, hem üreticinin hem de tüketicinin menfaatini koruyacak yegâne sistem olan kooperatifçilik sistemimizi, tüm bakanlıkların, kurum ve kuruluşların ortak eforuyla geliştirmemiz gerekiyor” formunda konuştu.
Stratejik bir alan olan enerji alanında, Ticaret Bakanlığı çatısı altında faaliyet gösteren yenilenebilir güç üretim kooperatiflerinin, bilhassa sanayi sitelerinde daha yaygın ve faal hale gelmesi için tüm kurum ve kuruluşlarla ortak çalışmalar yapılacağını söz eden Bolat, “Reel kesim paydaşlarımızın da kooperatifleşmeyi özendirici çalışmalarda bulunmaları, bilhassa de tüketim kooperatiflerinin kuruluşlarında öncülük etmelerini arzuluyoruz” açıklaması yaptı.
Tedarik ve dağıtımda maliyetleri düşürür
Bolat, “Küçük ölçekli sermaye birikimleri ile faaliyetlerine devam etmekte olan işletmelerimizin büyük ölçekli işletmeler karşısındaki rekabet güçlerinin korunması da çok değerli. Burada da rekabetin korunmasında değerli bir sistem olan tedarik ve dağıtım kooperatifçiliği modeli karşımıza çıkmaktadır. Ortak tedarik suretiyle dallarımıza değerli maliyet avantajı sağlayan bu kooperatif modelinin de ülkemizde yaygınlaştırılması için çalışmalarımıza devam edeceğiz” sözlerini kullandı.
Finans takviyesi talebi
Türkiye Kooperatifler Birliği Genel Lideri Muammer Niksarlı da kooperatiflerle ilgili üst kuruluşlar oluşturulması gerektiğini belirterek, kooperatiflere finans dayanağı sağlanması için de çalışma yapılmasının yararlı olacağını anlattı. TESKOMB Başkanı Abdülkadir Akgül de kooperatiflerin denetim edilebilmesi için üst kuruluşların oluşturulması gerektiğini vurguladı.
Yumaklı: Kooperatifçilik, besin arz güvenliği için biçilmiş kaftan
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Türkiye’nin geniş bir coğrafyaya sahip bir ülke olduğunu söyledi. Yumaklı, “Sadece bitkisel üretimde 206 eseri ekonomik olarak üretip pazarlayabiliyoruz. Fakat coğrafik yapımız gereği, bitkisel üretimde ortalama işletme büyüklüğümüz yalnızca 60 dönüm. Hayvancılık işletmelerimiz ekonomik büyüklüğün altında yer alıyor. İşte bu hakikaten hareketle, ülkemiz tarımının rekabet gücünü arttırmamız ve besin arz güvenliğimizi sürdürülebilir tutmamız gerekiyor. Bunu da küçük işletmeleri üretime teşvik etmekle sağlayabiliriz. Kooperatifler de bu iş için tam bir biçilmiş kaftan” dedi.
Hedef daha güçlü kooperatifler
Kooperatiflerin alt yapısını güçlendirmek ve üreticiye daha uygun hizmet edebilmeleri için kırsal kalkınma takviyelerinden yararlanmaları yolunda çabayı artıracaklarını lisana getiren Yumaklı, “Kooperatiflerin üyelerine daha yeterli hizmet sunmaları, eserlerini pazarlamaları ve girdilerini temin etmeleri için bu sistemi oluşturduk. 2024 yılında yaklaşık 11 bin ziraî örgüt içerisinden 249 başvuruyu değerlendirdik ve 105 örgütü Birinci Derece Ziraî Örgüt ilan ettik. Bu 105’in içerisinde 51 ıslah maksatlı birlik, 20 üretici birliği ve 34 kooperatifimiz oluşturuyor. Bu örgütlere daha fazla ziraî dayanak, ek faiz indirimi ve projelerde öncelik sağlayarak, kooperatiflerin güçlenmesini hedefliyoruz” diye konuştu.
“Kadın kooperatifleri dönüşümün yapısal taşı”
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, 2025 Milletlerarası Kooperatifler Yılı’nın, dünyada kooperatifçilik anlayışının geniş bir vizyon kazanmasını sağlayacağını belirtti. Ekonomik ve ticari hayatın en kıymetli aktörlerinden birinin kooperatifler olduğunun altını çizen Göktaş, Türk kooperatifçilik modeli olarak isimlendirdikleri bu ekonomik sistemin, milletlerarası alanda güçlü bir örnek haline geldiğini anlattı.
Göktaş, bayanların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakini artırmanın yalnızca bayanları güçlendirmekle kalmayacağını lisana getirerek, “Aynı vakitte daha adil, daha eşit ve daha güçlü bir toplum inşa eder. Bayan kooperatifleri, bu değişimin ve dönüşümün yapı taşlarıdır ve onların desteklenmesi, bir ülkenin geleceğinin desteklenmesi demektir. Bu inançla, 23 yıldır Cumhurbaşkanımızın liderliğinde bayan istihdamını artıran pek çok çalışmaya imza attık” diye konuştu.