Ece CEYHUN – Recep ERÇİN
Faiz indirim beklentilerini daha evvel de yönettiklerini işaret eden Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, “Biz, bunun erken olduğunu düşünerek, bağlantı kanallarını kullanarak erteledik, aralık ayında aşikâr bir alan oluştuğunu kıymetlendirerek indirimlere başladık fakat faiz indirimlerinin ölçüsü yahut sayısı, enflasyon görünümünün gidişatına bağlı olacak. Otopilotta değiliz, enflasyon görünümünde bozulma olması durumunda her türlü seçeneği değerlendiririz” dedi.
Başkan Fatih Karahan, faiz kararı verirken mevcut bilgileri, öngörüleri dikkate aldıklarını, talep şartları ve beklentiler dikkate alındığında indirim için uygun olduğunu değerlendirdiklerini, bunun için de zati oldukça beklediklerini söylerken “Faiz kararlarını verirken her vakit olduğu üzere bundan sonra da enflasyon gerçekleşmelerine ve ana eğilime bakıyoruz. Bunları takip ederken de yurt içi talepte dengelenme, bunun göstergeleri, fiyatlama davranışları ve enflasyon beklentilerini yakından takip ediyoruz” diye konuştu.
Reel kesim beklentilerinin bir evvelki toplantıdan bu yana 6 puan düştüğünü, hane halkı beklentilerinin de 8 puan civarında düştüğüne işaret eden Karahan, “Burada rastgele bir halde oto pilotta değiliz, toplantıdan toplantıya gidiyoruz, bilgi odaklı gidiyoruz, aşikâr bir alanımız olduğunu kıymetlendiriyoruz lakin ihtiyatlı bir halde gitmek burada epeyce değerli. Enflasyon görünümünü bozmayacak, talep şartlarında tekrar bir gevşemeye sebep olmayacak formda hareket edeceğiz ve görünüm bozulması durumunda her türlü seçeneği, adımların büyüklüğünü değiştirmek ya da durmakta dahil olmak üzere değerlendiririz” açıklamasını yaptı.
Yukarı istikametli revizyon
Merkez Bankası Başkanı Karahan, yılın ilk toplantısında enflasyon iddialarını güncellediklerini de açıkladı. Karahan, 2025 sonunda enflasyonun yüzde 24 düzeyinde gerçekleşeceğini varsayım ettiklerini belirterek, “2026 yıl sonu için yüzde 12 olan enflasyon iddiamızı ise koruduk. Enflasyonun 2027 yılında yüzde 8’e geriledikten sonra orta vadede yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanmasını hedefliyoruz. Varsayım aralıklarının alt ve üst noktaları 2025 yılı için yüzde 19 ve yüzde 29, 2026 yılı için ise yüzde 6 ve yüzde 18’e karşılık gelmektedir” dedi.
Beklentileri şekillendiren dinamikler farklı
Karahan, yapılan revizyon sonrasında bilhassa hane halkının beklentilerinde ve fiyatlama davranışlarında gelecek periyotta hafif de olsa bozulma bekleyip beklemediklerinin sorulması üzerine “Farklı bölümler, farklı enflasyon dinamiklerine maruz kalıyor. Burada beklentileri oluşurken de oluştururken de herkesin süreci farklı. Mesela piyasa iştirakçileri daha çok gelen datalara, bunun beklentilerle ne kadar uyumlu olduğuna, uygulanan siyasetlere ve telaffuzlara bakarak ileriye yönelik bir beklenti oluşturuyor. Gerçek dal, gerçekleşen enflasyona hassas, son sayılar da bunu teyit ediyor. Hane halkı da gerçekleşen enflasyona hassas lakin daha fazla burada genel manşetten fazla görünürlüğü yüksek kalemlerin fiyatlarına daha hassas. Besin fiyatları, akaryakıt, bütçesinde yüksek yer eden kira üzere kalemlerdeki gelişmelere hassas lakin enflasyon düşüyor, bütün kalemlerde düşüyor, kimilerinde başkalarına nazaran daha süratli düşüyor, kimilerinde daha yavaş düşüyor lakin bu düşüş devam ettikçe beklentilere olumlu yansıyacağını düşünüyoruz. Bizim revizyonumuzun bilhassa hane halkının beklentilerine pek bir tesirinin olacağını düşünmüyoruz” karşılığını verdi.
Güncelleme nereden geldi?
Fatih Karahan, bu yıla ait varsayım güncellemesinde para siyasetinin görece tesir alanı dışında kalan ögelerin belirleyici olduğunu kaydederek, şunları kaydetti: “Güncellemenin ayrıntılarına baktığımızda öne çıkan ögelerden biri TÜFE sepeti hizmet kümesinin tartısındaki artış oldu. Bu değişiklik bir evvelki iddiamızı mekanik olarak 0,8 puan üst çekti. 2,2 puan varsayım güncellemesinin 0,5’i besin enflasyondaki varsayımımızdaki işlenmemiş besin kaynaklı güncellemeden geliyor. Yönetilen ve yönlendirilen fiyatlardan kaynaklanan 1,7 puanlık güncellemenin kıymetli kısmında ise sıhhat muayene iştirak hisselerinin artışı tesirli oldu. Bu revizyon para siyasetinin görece tesir alanı dışındaki ögelerden kaynaklanıyor. Bu nedenle para siyaseti duruşuna ait rastgele bir gevşeme sinyali taşımıyor. Gerçekten 2025 tahminimizdeki güncellemenin beklentiler üzerinden gelebilecek mümkün ikincil tesirlerinin nakdî duruştaki sıkılıkla telafi edileceği bir görünüm altında 2026 iddiamızı değiştirmedik.”
Fatih Karahan, konuşmasında siyaset faizini, dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak formda belirlediklerini kaydederek şu tabirleri de kullandı: “Bu süreçte enflasyon gerçekleşmelerini, ana eğilimi ve enflasyon beklentilerini göz önünde bulunduruyoruz. Siyaset kararlarımızı enflasyon görünümü odaklı, ihtiyatlı ve toplantı bazlı bir yaklaşımla alıyoruz. Enflasyonda bariz ve kalıcı bir bozulma öngörmemiz durumunda para siyaseti araçlarını tesirli formda kullanacağız. Bir sefer daha altını çizmek isterim ki fiyat istikrarı, sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön koşulur. Dezenflasyon sürecinde enflasyonu belirlediğimiz orta gayelerle uyumlu olacak biçimde düşürmek için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceğiz.”
2025 yılında global faizler daha yavaş inecek
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, konuşmasında global ekonomik görünüme ait değerlendirmelerde de bulundu. Karahan, enflasyon görünümüyle maliye ve ticaret siyasetlerine ait belirsizliklerin artması nedeniyle merkez bankalarının üst istikametli risklere daha çok vurgu yaptığına dikkati çekerek, “Bu görünüm altında piyasa fiyatlamaları da hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde 2025 yılında faizlerin daha yavaş indirileceğine işaret ediyor” dedi.
Yeni kira kontratlarında artış oranları daha düşük
Merkez Başkanı Fatih Karahan konuşmasında kira enflasyonuna da başka bir parantez açtı. Kira enflasyonunun, zelzele, kentsel dönüşüm, demografik ögeler, kira artış sınırlaması üzere nedenlerle de öbür hizmet kalemlerinden hem düzey hem de atalet açısından ayrıştığına işaret eden Karahan, son gelen datalarda yeni ve yenilenen kira mukavelelerindeki artış oranının düştüğüne dikkat çekti. Karahan, yeni kontratlardaki artış oranlarının, TÜFE’deki mevcut yıllık kira enflasyonunun altında kaldığını vurguladı. Ocak ayındaki ‘aylık’ kira enflasyonundaki dönemsel artışın ise kira mukavele yenileme oranındaki yükselişten kaynaklandığını açıklayan Karahan, “Enflasyon beklentileri, dezenflasyon patikamızın üzerinde seyretmekle birlikte, gerilemeye devam ediyor. Manşet enflasyondaki düşüşle tüm dalların beklentileri kademeli bir biçimde geriliyor. Son devirde, tüketici ve firmaların enflasyon beklentilerindeki gerilemenin belirginleştiğini izliyoruz. Hakikaten, mart ayından bu yana hanehalkı enflasyon beklentileri 20 puanın, firmaların beklentileri ise 10 puanın üzerinde bir düşüş sergiledi. Para siyasetindeki kararlı duruşumuzla beklentilerdeki düzelme devam edecek” dedi.
Hedefle çelişmediği sürece rezerv biriktirmeye devam
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, rezerv güçlendirme çalışmalarının sürdüğünü ve bu hususta uzaklık de kat ettiklerini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: “Özellikle misal gelişmekte olan ülkelere baktığımızda rezerv yeterliliği olarak onlardan gerideyiz. Bu süreçte natürel ki altın rezervlerimizi de güçlendiriyoruz. Geçen sene ocak ayında 726 ton üzere bir altın rezervimiz vardı. Şu anda ocak ayı prestijiyle 765 tona çıkmış durumda. Önemli bir artış kelam konusu. Doğal altın fiyatlarındaki artış da rezervlerimizi olumlu etkiledi bu devirde ancak katkı veren temel faktör cevherden altın alımları oldu. Sonuçta bir yılda 20 milyar dolar üzere rezervde artışı altın sayesinde elde etmiş olduk. Bundan sonra da piyasa şartları elverdiğince ve dezenflasyon gayesiyle çelişmediği sürece rezerv biriktirmeye devam edeceğiz. Bir ölçü daha alışılmış ki geçen seneye nazaran yavaş olacak.” Karahan konuşmasında ayrıyeten yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin Türk lirasına olan itimadının artmasının rezervlere olumlu yansıdığını da işaret ederek, “Ağustos ayından itibaren, sterilizasyon emelli satım taraflı swap süreçlerine başladık. 22 Mart ile 31 Ocak tarihleri ortasında, brüt rezervler 42 milyar dolar artış gösterirken, swap hariç net döviz durumumuz 130 milyar dolar düzgünleşti. 31 Ocak prestijiyle brüt rezerv seviyemiz 166 milyar dolara, Swap hariç net rezervlerimiz, yurt içinde yaptığımız TL karşılığı döviz swapları da dahil ettiğimizde, 65 milyar dolara yükseldi” bilgisini verdi.
KKM, şirketleri önceleyecek halde sonlandırılacak
Politika faizindeki 5 puanlık indirimin mevduat ve kredi fiyatlamalarına bekledikleri ölçüde yansıdığını ve bileşik bazda bakıldığında mevduat ve ticari kredi faizlerinin yüzde 54, tüketici kredisi faizlerinin ise yüzde 64 civarına geldiğini aktaran Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, “Türk lirası varlıklara olan ilgi ve itimat devam ediyor” dedi. Türk lirası mevduatın hissesi yüzde 60 düzeyine yaklaşarak tarihî ortalamasına yakınsarken, KKM’nin hissesi yüzde 5 düzeyine gerilediğini ve son 12 ayda vadesi dolan KKM bakiyesinden dövize geçiş oranının yüzde 12 düzeyinde kaldığını belirtti. Karahan, KKM’nin mevcut düzeyi düşünüldüğünde, bu uygulamayı yıl içinde hukuksal şahısları önceleyecek biçimde sonlandırmayı planladıklarını vurguladı.