Gerekçe olarak Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı kararı münasebet gösterildi.
Konfederasyonlar düzenleyici süreçlere karşı dava açamaz
Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin bu kararından da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19. hususunun ikinci fıkrasının (f) bendiyle, sendika üst kuruluşu olan konfederasyona, sadece sendika üyesi kamu görevlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma yetkisi tanınmaktadır. Konfederasyonun üyelerini, kamu vazifelilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu görevlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının kabulü zaruridir. Çünkü konfederasyon, kanunla verilen özel yetki dışında, yalnızca kendi hukuksal kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehildir.
Bu bağlamda, dava konusu genelge ile ilgili olarak, hakları yahut menfaatleri ihlal edilmiş bireyler ile bu şahısların üyesi olduğu sendika tarafından dava açılabileceği dikkate alındığında, en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturduğu konfederasyonun, direkt kendi üyesi sendikalara uygulanma imkanı bulunmayan genelge kararına karşı dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Gerçekten, Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının, konfederasyonlarca açılan davalara yönelik kararları da bu taraftadır.
T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2024/3121
Karar No: 2024/2822
DAVACI : …Konfederasyonu
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : …
DAVANIN KONUSU:
17/05/2024 tarih ve 32549 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, “Tasarruf Tedbirleri” bahisli 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin, “Personel Servisi Hizmetine Ait Giderler” başlıklı kısmının “Savunma ve güvenlik hizmetleri hariç; kamu kurum ve kuruluşlarınca toplu taşıma olan yerlerde işçi servisi hizmeti sonlandırılacak, hizmet alımı suretiyle sağlanan işçi servisi hizmeti ise mukavele müddetinin bitimine kadar devam edebilecektir” formundaki birinci paragrafı ile “Personel servisi hizmetinden fiilen yararlanan kişi sayısının araç kapasitesinin yüzde 70’inin altında olması durumunda ilgili hatta servis sunumu yapılmayacaktır” formundaki dördüncü paragrafının iptali istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Tarzı Kanunu’nun 14. hususu uyarınca birinci inceleme ile vazifeli Tetkik Hakimi …’ün açıklamaları dinlendikten ve belgedeki dokümanlar incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İLGİLİ MEVZUAT VE HUKUKSAL KIYMETLENDİRME:
2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 2. unsurunun birinci fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları; idari süreçler hakkında yetki, form, sebep, mevzu ve gaye istikametlerinden biri ile hukuka ters olduklarından ötürü iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış; 14. unsurunun üçüncü fıkrasının (c) bendinde, dava dilekçesinin ehliyet istikametinden birinci incelemeye tabi tutulacağı; 15. unsurunun birinci fıkrasının (b) bendinde ise, dava dilekçesinde ehliyet istikametinden kanuna terslik görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği karara bağlanmıştır.
4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Kontrat Kanunu’nun 3. unsurunda “sendika”, kamu vazifelilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukuksal kişiliğe sahip kuruluşlar; “konfederasyon” ise, değişik hizmet kollarında bu Kanuna tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukukî kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlanmış olup; Kanun’un 19. hususunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut türel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak sendika ve konfederasyonların vazifeleri ortasında sayılmıştır.
İptal davalarındaki subjektif ehliyet şartının, direkt doğruya hukuk devletinin yapılandırılması ve sürdürülmesine ait bir bahis olması münasebetiyle, idari süreçlerin hukuka uygunluğunun iptal davası yoluyla denetlenmesini engellemeyecek bir biçimde anlaşılması gerekmektedir. Hakikaten etraf, tarihi ve kültürel pahaların korunması, imar uygulamaları üzere kamu faydasını yakından ilgilendiren mevzularda subjektif ehliyet şartının, bu durum dikkate alınarak yorumlanması gerektiğine ait Danıştay kararları yerleşik içtihat niteliği kazanmıştır.
İptal davasının içtihat ve doktrinde belirlenen hukuksal nitelikleri göz önüne alındığında, yönetim hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi mecburî nitelikte tesis edilen süreçlerin, fakat bu idari süreçle direkt legal, ferdî ve aktüel bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına bahis edilebileceğinin kabulü mecburidir. Aksi halde, her idari süreçle dolaylı da olsa bir menfaat ilgisi kurulmak suretiyle dava açılmasını kabul etmek, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi ortasında muhakkak ölçüler içinde menfaat bağı bulunması kaidesinin ihlali sonucunu doğurur.
Sendikaların ve üst kuruluşların dava açma ehliyetiyle ilgili olarak Danıştay İçtihatları Birleştirme Konseyinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı kararında; 4688 sayılı Kanun’un 19. unsurunun ikinci fıkrasının (f) bendinin, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları türel alakalar münasebetiyle davacı ve davalı sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından diğer, hukuksal yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda, üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkı tanıdığı; kanun koyucunun, anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, öteki hukukî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin dışında, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı; buna nazaran, kelam konusu hususun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, bir diğer anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile yönetim tarafından sendika üyesi kamu vazifelisi hakkında tesis edilen ferdî (subjektif) süreçler nedeniyle bu bağın tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğu verdiği belirtilmiştir.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Şurasının bu kararından da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19. hususunun ikinci fıkrasının (f) bendiyle, sendika üst kuruluşu olan konfederasyona, sırf sendika üyesi kamu görevlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma yetkisi tanınmaktadır. Konfederasyonun üyelerini, kamu vazifelilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu görevlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının kabulü mecburidir. Çünkü konfederasyon, kanunla verilen özel yetki dışında, yalnızca kendi hukukî kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehildir.
Bu bağlamda, dava konusu genelge ile ilgili olarak, hakları yahut menfaatleri ihlal edilmiş şahıslar ile bu bireylerin üyesi olduğu sendika tarafından dava açılabileceği dikkate alındığında, en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturduğu konfederasyonun, direkt kendi üyesi sendikalara uygulanma imkanı bulunmayan genelge kararına karşı dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Gerçekten, Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasının, konfederasyonlarca açılan davalara yönelik kararları da bu istikamettedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı İdari yargılama Yordamı Kanunu’nun 15. unsurunun birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca davanın EHLİYET İSTİKAMETİNDEN REDDİNE,
2. Detayı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama masrafının davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istem halinde, posta sarfiyatı avansından artan meblağın ise kararın katileşmesinden sonra davacıya iadesine,
4. Bu kararın bildiri tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasına temyiz yolu açık olmak üzere, 03/06/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
T.C.
DANIŞTAY
ONİKİNCİ DAİRE
Temel No: 2024/3211
Karar No: 2024/2827
DAVANIN KONUSU: 17/05/2024 tarih ve 32549 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, “Tasarruf Tedbirleri” bahisli 2024/7 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin, “Taşınmaz Edinilmesi, Kiralanması ve Kullanılması” başlıklı kısmının beşinci paragrafının; “Personel Giderleri” başlıklı kısmının birinci, dördüncü ve beşinci paragraflarının; “Personel Servisi Hizmetine Ait Giderler” başlıklı kısmının tamamının iptali istenilmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Metodu Kanunu’nun 14. hususu uyarınca birinci inceleme ile vazifeli Tetkik Hakimi …’ün açıklamaları dinlendikten ve evraktaki evraklar incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
İLGİLİ MEVZUAT VE HUKUKSAL KIYMETLENDİRME :
2577 sayılı İdari Yargılama Yöntemi Kanunu’nun 2. hususunun birinci fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları; idari süreçler hakkında yetki, biçim, sebep, husus ve niyet istikametlerinden biri ile hukuka ters olduklarından ötürü iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmış; 14. hususunun üçüncü fıkrasının (c) bendinde, dava dilekçesinin ehliyet istikametinden birinci incelemeye tabi tutulacağı; 15. unsurunun birinci fıkrasının (b) bendinde ise, dava dilekçesinde ehliyet istikametinden kanuna karşıtlık görülmesi halinde davanın reddine karar verileceği karara bağlanmıştır.
4688 sayılı Kamu Vazifelileri Sendikaları ve Toplu Kontrat Kanunu’nun 3. hususunda “sendika”, kamu vazifelilerinin ortak ekonomik, toplumsal ve mesleksel hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için oluşturdukları hukukî kişiliğe sahip kuruluşlar; “konfederasyon” ise, değişik hizmet kollarında bu Kanuna tabi olarak kurulmuş en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturdukları hukukî kişiliği olan üst kuruluşlar olarak tanımlanmış olup; Kanun’un 19. unsurunda de, üyelerin yönetim ile ilgili doğacak ihtilaflarında, ortak hak ve menfaatlerinin izlenmesinde yahut türel yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda üyelerini yahut mirasçılarını her seviyede ve derecedeki idare ve yargı organları önünde temsil etmek yahut ettirmek, dava açmak ve bu nedenle açılan davalarda taraf olmak sendika ve konfederasyonların vazifeleri ortasında sayılmıştır.
İptal davalarındaki subjektif ehliyet şartının, direkt doğruya hukuk devletinin yapılandırılması ve sürdürülmesine ait bir husus olması hasebiyle, idari süreçlerin hukuka uygunluğunun iptal davası yoluyla denetlenmesini engellemeyecek bir biçimde anlaşılması gerekmektedir. Hakikaten etraf, tarihi ve kültürel kıymetlerin korunması, imar uygulamaları üzere kamu faydasını yakından ilgilendiren bahislerde subjektif ehliyet şartının, bu durum dikkate alınarak yorumlanması gerektiğine ait Danıştay kararları yerleşik içtihat niteliği kazanmıştır.
İptal davasının içtihat ve doktrinde belirlenen tüzel nitelikleri göz önüne alındığında, yönetim hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zarurî nitelikte tesis edilen süreçlerin, fakat bu idari süreçle direkt legal, şahsî ve şimdiki bir menfaat ilgisi kurulabilenler tarafından iptal davasına mevzu edilebileceğinin kabulü mecburidir. Aksi halde, her idari süreçle dolaylı da olsa bir menfaat ilgisi kurulmak suretiyle dava açılmasını kabul etmek, dava konusu edilecek süreç ile dava açacak kişi ortasında muhakkak ölçüler içinde menfaat bağı bulunması koşulunun ihlali sonucunu doğurur.
Sendikaların ve üst kuruluşların dava açma ehliyetiyle ilgili olarak Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyetinin 03/03/2006 tarih ve E:2005/1, K:2006/1 sayılı kararında; 4688 sayılı Kanun’un 19. unsurunun ikinci fıkrasının (f) bendinin, sendika ve üst kuruluşlara, şahsen taraf oldukları hukuksal ilgiler münasebetiyle davacı ve davalı sıfatları ile ortak çıkarların korunması için tanınan davacı olabilme sıfatından diğer, hukuksal yardım gerekliliğinin ortaya çıkması durumunda, üyelerini yahut bunların mirasçılarını her derecedeki yargı organları önünde temsil etme ve dava açma hakkı tanıdığı; kanun koyucunun, anılan unsur ile sendika ve üst kuruluşları, öbür hükmî kişiliklere genel kararlar uyarınca tanınan taraf olma ve dava açma ehliyetinin dışında, üyelerini ve bunların mirasçılarını temsil etme ve ettirme yetkisi ile donattığı; buna nazaran, kelam konusu hususun sendikalara ve üst kuruluşlarına tanıdığı yetkinin ehliyet değil, temsil bağlamında kıymetlendirilmesi gerektiği, bir öbür anlatımla kanun koyucunun, getirdiği bu düzenleme ile yönetim tarafından sendika üyesi kamu vazifelisi hakkında tesis edilen ferdi (subjektif) süreçler nedeniyle bu bağın tarafı olmayan sendika ve üst kuruluşa, üyesinin isteğine bağlı olarak uyuşmazlığın tahlilinde taraf olarak kendisini temsil etme yetki ve sorumluluğu verdiği belirtilmiştir.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Heyetinin bu kararından da anlaşılacağı üzere, 4688 sayılı Kanun’un 19. unsurunun ikinci fıkrasının (f) bendiyle, sendika üst kuruluşu olan konfederasyona, sırf sendika üyesi kamu görevlisinin menfaatini ihlal eden ferdî sürece karşı, onu temsilen dava açma yetkisi tanınmaktadır. Konfederasyonun üyelerini, kamu vazifelilerinin değil, sendikaların oluşturduğu dikkate alındığında; konfederasyonun, sendika üyesi kamu görevlilerine yönelik düzenleyici süreçlere karşı dava açamayacağının kabulü zaruridir. Çünkü konfederasyon, kanunla verilen özel yetki dışında, yalnızca kendi hükmî kişiliğine yönelen düzenlemelere karşı dava açmaya ehildir.
Bu bağlamda, dava konusu genelge ile ilgili olarak, hakları yahut menfaatleri ihlal edilmiş şahıslar ile bu bireylerin üyesi olduğu sendika tarafından dava açılabileceği dikkate alındığında, en az beş sendikanın bir ortaya gelerek oluşturduğu konfederasyonun, direkt kendi üyesi sendikalara uygulanma imkanı bulunmayan genelge kararına karşı dava açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Gerçekten, Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyinin, konfederasyonlarca açılan davalara yönelik kararları da bu istikamettedir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı İdari yargılama Adabı Kanunu’nun 15. unsurunun birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca davanın EHLİYET TARAFINDAN REDDİNE,
2. Detayı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama sarfiyatının davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istem halinde, posta masrafı avansından artan meblağın ise kararın katileşmesinden sonra davacıya iadesine,
4. Bu kararın bildiri tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Şurasına temyiz yolu açık olmak üzere, 03/06/2024 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.