657 sayılı Kanun’un “Disiplin cezalarının çeşitleri ile ceza uygulanacak fiil ve haller” başlıklı 125. hususunun “Devlet memurluğundan çıkarma” başlıklı (E) fıkrasının (g) alt bendinde; “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” düzenlemesine,
“Cezai kovuşturma ile disiplin kovuşturmasının bir ortada yürütülmesi” başlıklı 131. unsurunda; “Aynı olaydan ötürü memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Memurun ceza kanununa nazaran mahkum olması yahut olmaması halleri, ayrıyeten disiplin cezasının uygulanmasına pürüz olamaz.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava, polis memuru olarak misyon yapan davacı tarafından; Cumhuriyet Başsavcılığınca “rüşvet almak” kabahatini işlediğinden bahisle başlatılan ceza soruşturması nedeniyle hakkında başlatılan disiplin soruşturması sonucunda “Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak” disiplin kabahatini işlediğinden bahisle 657 sayılı Kanun’un 125/1-E-(g) hususu uyarınca ”Devlet memurluğundan çıkarma” cezası ile cezalandırılmasına ait … günlü, … sayılı İçişleri Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu kararının iptali ile süreç nedeniyle mahrum kaldığı özlük ve nakdî haklarının işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.
Birinci Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
“… Yönetim Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla; davacının üzerine atılı “rüşvet almak” cürmünü işlediğinin … Ağır Ceza Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararı ile tespit edildiği ve Türk Ceza Kanunu’nun 252/2 hususu uyarınca “3 yıl 4 ay mahpus cezası” ile cezalandırılmasına karar verildiği, davacının rüşvet cürmü nedeniyle mahkumiyetine karar verildiği dikkate alındığında, memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak derecede yüz kızartıcı ve utanç verici fiilde bulunduğunun sübuta erdiğinden bahisle devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.”
Bölge Yönetim Mahkemesi Kararının Özeti:
“… Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen temyize mevzu kararla; dava konusu sürecin sebebini oluşturan hareketi nedeniyle davacının, … Ağır Ceza Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararı ile “rüşvet almak” kabahatinden “3 yıl 4 ay mahpus cezası” ile cezalandırılmasına karar verildiği, anılan kararın … Bölge Adliye Mahkemesi … Ceza Dairesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla bozulduğu, … Ağır Ceza Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararı ile davacının “görevi berbata kullanma” hatasını işlediği gerekçesiyle “3 ay mahpus cezası” ile cezalandırıldığı ve kararın açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildiği; kamu görevlilerince işlenen fiillerin, disiplin hatasının yanında ceza hukuku bakımından da cürüm teşkil etmesi durumunda, ceza yargılaması ile disiplin soruşturması birbirinden bağımsız yürütüldüğü ve kamu görevlisinin “üzerine atılı fiili işlediğine yahut işlemediğine” dair kararlar dışında, ceza mahkemesi kararlarının disiplin yargılaması bakımından direkt bağlayıcı olmadığı; dava konusu süreçteki kabahat tipi ile ceza davasındaki cürüm tiplerinin birbirinden farklı olması nedeniyle davacı tarafından işlendiği ileri sürülen fiilin ceza yargılamasından bağımsız olarak davacı tarafından işlenip işlenmediği, işlendi ise 657 sayılı Kanun’un 125. unsurunun 1. fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendinde yer alan disiplin cürmü kapsamında olup olmadığının değerlendirildiği, polis memuru olan davacının, M. A. Z.’nin trafik dokümanlarındaki eksikliği tespit edip, ceza ölçüsünü belirleyerek bu bahiste süreç yapmakla yükümlü ve yetkili olduğu halde rastgele bir süreç yapmadığının ve anılan şahsı konutuna kadar takip ettiğinin davacının tevilli ikrarı ile de sabit olduğu; her ne kadar davacı tarafından, anılan şahsın kendisinden kaçarcasına süratli gitmesi hasebiyle şüphelendiğinden şahsı takip ettiği beyan edilmiş ise de, şahsa cezai süreç yapmadığı halde şüphelenmesi üzerine meskenine kadar takip etmesi durumunun hayatın olağan akışına muhalif olduğu ve bunun vazife emelli olarak yapıldığını açıklayamayacağı, davacının sübuta eren fiilleriyle memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak aksiyonunu işlediği anlaşılmakla hareketine uyan 657 sayılı Kanun’un 125. hususunun 1. fıkrasının (E) bendinin (g) alt bendi uyarınca tesis edilen dava konusu süreçte hukuka terslik ve davanın reddine ait Mahkeme kararında sonucu prestijiyle hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf müracaatının gerekçeli reddine karar verilmiştir.”
Danıştay İkinci Dairesinin Temel No : 2022/4541, Karar No : 2024/3775 ile,
“Ceza muhakemesi hukuku ve disiplin hukuku farklı kural ve prensiplere tabi disiplinlerdir. Disiplin hukuku, kurumun iç nizamını muhafazayı amaçlayan ve bunun için kamu vazifelilerinin mevzuata, çalışma sistemine, hizmetin gereklerine karşıt fiillerine yönelik olarak uygulanacak yaptırımları ve bu yaptırımların uygulanmasındaki yöntem ve temelleri düzenleyen bir hukuk alanıdır. Kimi hallerde kamu görevlisinin fiili, ceza hukuku kapsamında kabahat tarifine uymasının yanı sıra disiplin hukuku istikametinden de sorumluluk gerektiren bir mahiyet taşıyabilir.
Disiplin hukuku ile ceza hukuku soruşturma ve yargılama adabı, verilen cezanın niteliği ve bu cezanın doğurduğu sonuçlar ve tesirleri ile ceza ve cürümlerin tarifi ve konuluş emelleri birbirinden farklı özellikler taşısa da; disiplin hukuku istikametinden cürüm tanımlanması, tıpkı vakitte ceza hukuku tarafından de birebir olan kabahatlerin sübuta erip ermediği konusunda ceza mahkemelerinin vermiş olduğu kararların disiplin hukuku açısından bağlayıcılığı bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının disiplin cezasıyla cezalandırılmasına neden olan “rüşvet almak” cürmü isnadıyla açılan davada; davacının, … Ağır Ceza Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla üzerine atılı rüşvet almak cürmünü işlediği sabit olduğu gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’nun 252/2 hususu uyarınca “3 yıl 4 ay mahpus cezası” ile cezalandırıldığı, anılan kararın … Bölge Adliye Mahkemesi … Ceza Dairesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla bozulduğu, bozma kararına uyulmak suretiyle yapılan yargılamada davacıya isnat edilen hatanın niteliğinin değiştiği, davacının fiilinin “rüşvet almak” hatası yerine “görevi berbata kullanma” cürmünü oluşturduğunun tespit edildiği ve bu suça nazaran cezalandırıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeler ve maddi olay birlikte incelendiğinde; davacıya isnat edilen “rüşvet almak” fiilinin, tıpkı vakitte ceza hukuku kapsamında bir hata olması ve Türk Ceza Kanunu’nda açıkça tanımlanmış bulunması nedeniyle yapılacak ceza yargılaması sonucunda hatanın işlendiğinin sabit görülüp, kişinin cezalandırılması halinde “rüşvet almak” hatasının işlendiğinden bahsetmek mümkün olacaktır. Fakat katılaşan ceza yargılaması sonucunda davacının fiilinin “rüşvet almak” cürmü kapsamında olmadığı tespit edilmiştir.
Bu durumda, “rüşvet almak” fiili nedeniyle başlatılan disiplin soruşturması sonucunda davacının 657 sayılı Kanun’un 125/E-g unsuru uyarınca cezalandırılmasına ait dava konusu süreçte hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki Yönetim Mahkemesi kararının gerekçeli onanması yolundaki Bölge Yönetim Mahkemesi kararında türel isabet bulunmamaktadır.
Bununla birlikte disiplin hukukunun kurumun iç sistemini muhafazayı amaçlayan ve bunun için kamu vazifelilerinin mevzuata, çalışma nizamına, hizmetin gereklerine alışılmamış fiillerine yönelik olarak uygulanacak yaptırımları belirleyen bir hukuk alanı olması nedeniyle davalı idarece davacının fiiline uygun öteki bir disiplin cezası verilebileceği de natüreldir.
Açıklanan nedenlerle;
– DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
-Bölge Yönetim Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … günlü; E:…, K:… sayılı temyize husus kararın 2577 sayılı İdari Yargılama Yolu Kanunu’nun 49. hususunun 2. fıkrasının (b) bendi uyarınca BOZULMASINA, karar verilmiştir.”
Dolayısı ile dava konusu olay hakkında, memurun işlediği ve Türk Ceza Kanunu kapsamında kabahat olarak belirlenen fiilin niteliğinin, ceza yargılaması sonucunda değişmesi halinde, değişen yeni hale nazaran takdir edilecek disiplin cezasının da kıymetlendirilmesi ve davacının fiiline uygun bir disiplin cezası ile tecziye edilmesi gerekmektedir.