Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, bu kış aylarında doğalgaz fiyatlarına artırım olmayacağını söyledi. Ankara’da Anadolu Yayıncıları Federasyonunda düzenlenen toplantıda medya temsilcileriyle bir ortaya gelen Bayraktar, Suriye’nin güç gereksinimi ile ilgili planlamalardan Türkiye’nin Sinop’ta yapmayı planladığı nükleer santrale ve elektrik faturalarında 1 Şubat’ta başlayacak yeni faturalandırma sistemine kadar bir çok başlıkta kıymetli iletiler verdi:
40 MİLYON ABONENİN ELEKTRİK FATURASI ARTMAYACAK
“1 Şubat’tan itibaren başlayan fatura devrinde 1 Mart’ta faturalara yansıyacak bir uygulamamız var. 42 milyonun yüzde 3’ünü, 1.2 milyon aboneyi etkileyecek bir düzenlemeyi şu anda hayata geçiriyoruz. 5 bin kilovat saatlik tüketimi aşan küme artık elektriğin gerçek maliyeti neyse onu ödeyecek. Orada da görünen tablo şu, 1050 lira, 1047 liraya tekabül ediyor bu tüketim hududu. Ne kadar olacak fatura dersen 2000 civarında. Yüzde 96 civarında artacak. 42 milyon abonenin 40 milyonuna dokunmuyoruz. Onlara rastgele bir fiyat artışı, faturalarında rastgele bir değişiklik yok. Devlet sübvansiyonu 30 milyar civarında azalmış olacak.
DOĞAL GAZA BU KIŞ ARTIRIM YOK
Bu kış hiçbir şey değişmeyecek, artırım olmayacak diyebiliriz. Fakat doğal gazda da misal bir şey düşünüyoruz. Lakin orada Erzurum ile Antalya’nın durumu farklı. Elektrikte bunu bütün Türkiye için ortalamada bir şey yapabiliyoruz lakin doğal gazda biraz daha hassasiyetle çalışılması gereken bir süreç. Onun üzerinde de çalışıyoruz. 2025 yılı içinde bir düzenleme olabilir, kademelendirmeyle alakalı bir çalışmamız var. Vatandaşların etkilenmesi yıl sonuna gerçek olur.
AVRUPA BİZDEN GAZ ALMAK İSTİYOR
doğal gaz merkezi olma konusunda belirli koşullar var. Fiziki kaideler, altyapı koşulları, yatırım koşulları var. Bunları tesis etmek için de çabucak her şeyi yaptık bugüne kadar. Türkiye piyasası çok büyük. 53-54 milyar metreküplük devasa bir pazarımız var. Artık bize diyorlar ki biz Türkiye’de dışa bağımlıyız doğal gazda, siz nasıl Macaristan’a doğal gaz satıyorsunuz. Türkiye’de 53 milyar metreküp gazın yüzde üçünü tasarruf etseniz, bu 1.5 milyar metreküp Moldova’nın bütün gereksinimini karşılar. Moldova’da yüzde yüz gazı siz satmış olursunuz. Romanya’nın gereksinimi olan iki milyar metreküpün yüzde yetmiş beşini siz karşılamış olursunuz. Münasebetiyle öncelikle bu türlü büyük bir pazar olmanın değerli olduğunu söylüyorum. Bir de altyapınızın güçlü olması lazım. Türkiye’ye birçok farklı kaynaktan doğal gaz geliyor. Boru çizgileriyle geliyor. 10’un üzerinde ülkeden LNG sıvılaştırılmış gemilerle geliyor fakat sizin gazlaştırma tesisiniz yoksa, FSRU’larınız yoksa yine bir mana söz etmez. Bir de bu gazı doğudan batıya, güneyden kuzeye hareket ettirmeniz lazım. Yani boru sınırları, güçlü bir boru çizgisi altyapısına gereksinim var. Depoların güçlü olmasına gereksinim var. Biz bu altyapıyı çabucak hemen oluşturmuş durumdayız. Depolarımızı daha güçlü hale getirmemiz lazım. Kapasitelerini arttırmamız lazım. Bu türlü olunca da artık Avrupa bizden bu manada gaz istiyor. Slovakya’ya söyleyeceğiz, Macaristan’la, Romanya’yla, Bulgaristan’la ticaretimiz var. Değişik ticari formatlarda bunlarla çalışıyoruz. Öteki ülkelere de bu manada katkı yapabiliriz.
HALEP’E DOĞALGAZ BORU SINIRI ÇALIŞMAMIZ VAR
Suriye’de, Kuzey Suriye’ye, bizim harekat bölgelerine, İdlib’e bir elektrik transferimiz zati uzun yıllardır kelam konusu. Birinci etapta onun kapasitesini yüzde 50 oranında artırmayı hedefliyoruz. Bununla bir arada Halep’e kadar olan iletim çizgisini ayağa kaldırıp, ki bunun için bir beş altı aylık müddete muhtaçlık duyuyoruz. Ek 500 megavat artırıp, yaklaşık sekiz yüz megavatlık bir elektrik ihracatı gerçekleştireceğiz. Orada öbür bir şey daha yapmayı hedefliyoruz. Bilhassa Halep’in muhtaçlığı yaklaşık 2 bin megavat. Bunun beş yüzünü biz buradan elektrik iletim sınırıyla sağladığımızda geriye kalan kısmı oradaki şu anda biraz rehabilitasyona, bakıma gereksinim duyan doğal gaz santralinden karşılanabilir. Ancak doğal gaz lazım. Hasebiyle Halep’e 50-60 kilometrelik bir doğal gaz boru çizgisiyle alakalı da bir çalışmamız var. Yani biz bir taraftan Avrupa’ya doğal gaz götürürken bir taraftan Suriye’ye de doğal gaz götürmeyle alakalı bir uğraşın içerisindeyiz. Gün gelir aşikâr olmaz, bakarsınız o doğal gaz boru sınırından aksi akış olur. Yani orada bir kaynak olursa onun Türkiye’ye gelmesi de kelam konusu olabilir. Şu anda yeni idarenin biraz daha gün yüzüne çıkması, öne çıkması, muhataplarımızın belirlenmesi, kuracağımız türel altyapıyı doğal evvel sağlamamız lazım. Bir muahede yapacağız, kimle yapacağız? Hangi formatta yapacağız? Bunların belirli olması lazım. Biz şu anda şunu yapmaya çalışıyoruz, gereksinimler ne? Teknik olarak ne yapılabilir? Hangi vadede, ondan sonra bunun formatı, iş modeli oluşturulacak.
ÖNCELİĞİMİZ ELEKTRİK ALTYAPISININ AYAĞA KALKMASI
Suriye’nin elektrik altyapısının ayağa kaldırılması şu anda önceliğimiz. Türkiye’deki Suriyelilerin üçte ikisi dönmeyi düşünüyor ülkelerine. Fakat çabucak hepsinin söylediği yani bilhassa oradaki kaidelerin nasıl olacağı ve bunların içerisinde hayatın olağan akışını sağlayacak ögelerin da tesis edilmesi kıymet arz ediyor. Hayat devam ediyor fakat altyapı ziyan görmüş durumda. Şam’daki insanların büyük bir kısmı jeneratörlerle elektriklerini sağlıyorlar. Hasebiyle bu altyapı o jeneratörler de ücretsiz değil yani herkes buna bir bedel ödüyor. Hatta daha yüksek bedeller ödüyor. Hasebiyle bu altyapının kurulmasını tesis etmeye çalışıyoruz. Burada uzun yıllar sürecek, yani orta uzun ve kısa vadeli yapılacak işler var. O doğal gaz boru çizgisi için tahminen on iki aylık, on beş aylık bir müddete muhtaçlık olabilir. Lakin onu getirdiğinizde mesela Halep’teki o bin beş yüz megavatlık santrali birden devreye almanız kelam konusu olabilir.
DENİZ YETKİ MUAHEDESİ İMZALANMALI
Suriye ile deniz yetki muahedemiz yok şu anda. Ancak olması gerekir mi? Gerekir. Bunun dışında doğal gaz, petrol aramayla alakalı da çalışma yapılabilir, yapılması gerekir. Bu çalışmaların sonucunda de üretilecek doğal gaz ve petrolden elde edilecek kaynak Suriye’nin altyapısının tekrar kurulması için de kullanılabilir.
KANDIRA’DA SONDAJ BAŞLADI
Sakarya gaz alanı nedeniyle Karadeniz’e odaklanmış durumdayız. Dün prestijiyle Kandıra-1 kuyusunda sondaja başladık. Burası biraz daha batı, bizim münhasır ekonomik bölgemizin batısında, Batı Karadeniz’de Bulgaristan hududuna çok yakın bir yerde bu çalışmayı yapıyoruz. Yani ümit var olduğumuz bir saha. Çok ağır dört gemi çalışıyor.
SOMALİ’DE ÇALIŞMA NİSAN AYINDA BİTECEK
Bir de Somali’de çalışıyoruz. Sismik çalışmaların yüzde 47’sini tamamladık. Muhtemelen nisan üzere oradaki sismik çalışma bitecek. Öteki deniz yetki alanlarımızın hepsinde de aramayla alakalı planlamaları yapıyoruz.
GKRY’NİN BİZİM ALANIMIZA GİRME TALİHİ YOK
Maalesef Güney Kıbrıs Rum Kesiti adanın tek kelam sahibi üzere daima davranıyor. Memleketler arası toplulukta, memleketler arası petrol şirketleri de biraz buna müsaade ediyorlar. Bizim alanımıza girme talihi yok. Bizim kıta sahanlığımıza girilmeden yapılan bir çalışma. Fakat burada da itirazımız var diyoruz ki, buradaki çalışmada KKTC nerede bu işin içerisinde? Biz Kıbrıs Adası’nın güneyinde sondaj yaptık. KKTC’nin Türkiye Petrolleri’ne verdiği ruhsat kapsamında. Çok itiraz edildi. Yani GKRY’ye bütün ada üzerinde bu türlü bir hak argüman ediyorsa o vakit KKTC’nin de bütün adayla alakalı söyleyebileceği, verebileceği ruhsat vardır. O lokasyonda biz sondaj yaptık, bunu yaparken biz daima şunu söyledik, ‘Buradan elde edilebilecek petrol ve doğal gaz geliri varsa bu bütün adaya aittir’.. Bizim onlarla temel telaffuz farkımız ve yaklaşım farkımız o.
SİNOP’TA NÜKLEER SANTRAL İÇİN 2025’TE MUTABAKAT İMZALANACAK
Akkuyu’daki dert Çin ekipmanıyla çözülüyor lakin neredeyse 1.5 yıllık bir gecikmeye mal oldu bize. Şu anda onun tesirlerini görüyoruz. Birinci reaktörle alakalı gaye bu sene test üretimi de olsa bir elektrik üretimine inşallah başlamayı hedefliyoruz. Hasebiyle birinci reaktörden elektrik üretimi bizim için çok kritik. Türkiye için çok tarihi bir an olur inşallah o an. İnşallah daima birlikte görürüz o anı. Kore, Rusya Sinop ile ilgilenen ülkeler. Çin’le Trakya’daki projeyi konuşuyoruz. Bu ülkelerden biriyle de önümüzdeki süreç içerisinde bir mutabakata varmayı hedefliyoruz. 2025 bu iş bunun için de kritik bir yıl yani önümüzdeki birkaç ay bizim için değerli çünkü. Biz muahede yapmalıyız ve çalışmaya başlamalıyız ki 2035’te ek iki reaktör devreye alma gayesini tutturabilelim. Yani ben Akkuyu’yu yapacağım 4 reaktör. 2035’te benim 7200 megavata gitmem için iki reaktörü devreye almam lazım. Onun için çalışmalara şimdiden başlayıp işte aslında birkaç yıl lisanslama, müsaadeler vesaire sonra da bir en az beş altı yıllık bir inşaat süreci var. Bunu da hesaba kattığınızda bizim artık mutabakata bu sene içerisinde bir karar vermemiz gerekecek.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİNDE TEKNOLOJİK İŞTİRAK YOLDA
Yapay zeka, çip savaşları devam ediyor. Burada kullanılan madenler şu anda dünyada kritik madenler olarak isimlendiriliyor. Bunların içerisinde olduğu değerli bir rezervi biz Türkiye olarak Eskişehir Beylikova’da keşfettik. Madende katma kıymetli esere gidebilmek kıymetli. Zira bunu toprak olarak sattığınız vakit. Çok fazla bedeli yok. Onun o saflaştırma teknolojisiyle bir arada bunu geliştirebilmeniz lazım. Bu manada bizim çalışmamız devam ediyor. Orada bir teknolojik iştirak noktasında görüştüğümüz ülkeler var. Yani bunların içerisinde Avustralya var. Çin var. Kanada var. Güney Afrika var. Farklı seviyelerde bunları sürdürüyoruz. Biz kendimiz pilot tesisimizde aslında şu anda yüzde 92 saflığa kadar üretim yaptık pilot düzeyde diyebilirim. Yani tonu aşağı üst 10 bin dolar civarında olan bir konsantreyi üretmiş durumdayız şu anda. Lakin bunu ticarileştirmek ve o sayıları saflık derecesini üstlere çıkarmak yani 99,999’a gidebilmek çok daha büyük katma kıymet. Biz bir an evvel bu kaynağın da ekonomimize kazandırılması konusunda çalışıyoruz.
SAKARYA 7 MİLYON METREKÜP, GABAR REKORA DEVAM
Sakarya Gaz Alanı’nda üretimimiz 7 milyon metreküpe geldi. Yaklaşık üç milyon hanenin doğal gazını kendi gazımızla karşılıyoruz bugün. Ancak inşallah yani Nisan’a gelmeden yedi milyon metreküp, dokuzu geçeceğiz. 2026 Temmuz’da da inşallah iki katına çıkacağız. Yirmi milyon metreküpe geleceğiz. Gabar’da üretim 75 bin varili geçti, daha da üst gidecek.
1200 MW’LIK RÜZGAR SANTRALİ İHALESİNDE BÜYÜK REKABET YAŞANDI
Biz, Türkiye’nin 2035 yenilenebilir yol haritasını açıkladık, dedik ki biz kapasite tahsislerinde ihale formülünü, yarış usulünü kullanacağız ve her yıl 2000 ila 2500 yüz megavat kapasiteyi ilan edip yarışla bunları tahsis edeceğiz ve bu projeleri yaptıracağız dedik. Cumhurbaşkanımız COP’ta bu gayesi dünyaya ilan etti. Bunun birinci adımını biz atmış olduk ve 2 bin megavatlık bu müsabakaların 1200’ü rüzgarda yapıldı. Salı günü önümüzdeki hafta da 800 megavatlık güneş ihalesini yapıyoruz. Artık bu 1200 megavata önemli bir talep geldi. Bunların içerisinde işte 750 megavatını Sabancı ve Alman ortağı E.ON’un olduğu EnerjiSA aldı. Geri kalanı da farklı yatırımcılar almış oldular. Çok rekabetçi bir ihale oldu. Fiyat 3,5 sente düştü. Yani şu anda elektrik fiyatı piyasada 7 sent. Bu firmalar 3,5 sente 20 yıl boyunca rastgele bir dolar enflasyonuyla bu sayı artırılmadan yani düşünün bundan 25 yıl sonra yeniden 3,5 sent bir fiyatla ve fiyat buraya düştü. Bir de üzerine kapasite bedeli ödeyerek ki toplamda 120 milyon dolar ödemeyi taahhüt ettiler. Türkiye’nin yenilenebilir olmazsa olmaz bir konudur. Bizim arz güvenliğimize katkı sağlıyor. Bizim dışa bağımlılığımızı düşürüyor. Yani ben burada 800 milyon metreküp, doğal gaz kullanarak üreteceğim elektriği bu 1200 megavatlık rüzgarda üretiyorum. Yani 400 milyon dolar yalnızca buranın bir yılda ki 20 yıl derseniz alım garanti mühletine 8 milyar dolarlık bize doğal gaz ithalatını tedbire katkısı var.”