Acıbadem Ataşehir Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Davet Büke, yaklaşık son 25 yıldır dünyada meydana gelen sarsıntılar incelendiğinde, enfeksiyon hastalıklarının görülme sıklıklarında artış olduğunu ve bunun salgın seviyesine ulaştığını belirtti.
Büke, zelzeleler sonrası teneffüs yolları enfeksiyonları, ishal ile seyreden gastrointestinal sistem enfeksiyonları, deri ve yumuşak doku enfeksiyonları ile kemirici hayvanlar ve haşereler aracılığı ile bulaşan enfeksiyon hastalıklarının gelişebileceğini vurgulayarak, “Kullanılabilir ve içilebilir pak ve inançlı suların kısıtlılığı, ellerin hijyeninin gerektiği kadar yapılamaması, ömür alanlarının gereğince temizlenememesi, imkanlar nedeniyle tuvaletlerin ve sonrasındaki paklığın yetersizliği, mecburî olarak dar alanlarda daha kalabalık yaşama tertibine geçiş, alt yapının etkilenmesi nedeniyle ortaya çıkan kemirici ile bunların üzerlerinde taşıdıkları haşaratlar ve bunlarla gayrette yetersizlik, enfeksiyon hastalıklarının sık görülmesi ve salgın seviyesine ulaşması ihtimali ile karşı karşıya bırakabilecektir” dedi.
Solunum yolu hastalıklarının, üst teneffüs yolları enfeksiyonlarının yanı sıra alt teneffüs yollarında zatürre olarak da görülebileceğini söz eden Büke, zelzelenin kış ayında olması nedeniyle Kovid-19, mevsimsel grip ve soğuk algınlığına neden olan çok sayıda virüsle ağır müsabaka mümkünlüğünün bulunduğuna işaret etti.
“Erken teşhis ve tedavi uygulanmazsa zatürre gelişebilir”
Prof. Dr. Büke, teneffüs yolu enfeksiyonlarının, sıklıkla damlacık yoluyla bulaştıkları göz önüne alındığında, dar alanda, kapalı ortamda kalabalık hayat kuralları nedeniyle hasta birinden sağlıklı şahıslara bu enfeksiyon etkenlerinin daha kolay bulaşıp, üst teneffüs yolları enfeksiyonu oluşmasına neden olacağını anlattı.
Büke, erken teşhis ve gerekli tedavi uygulanmadığında başta yaşlılar, çocuklar ve bağışık sistemi zayıf şahıslarda olmak üzere hastalığın alt teneffüs yollarına kadar ilerleyerek, virüsler ya da ikincil bakterilerin yerleşmesine bağlı olarak zatürre gelişmesine yol açacağını kaydetti.
Depremde oluşan yıkıntı sonucu bedenin rastgele bir yerindeki deri bütünlüğünün bozulmasıyla gelişen yaranın pak ve hijyenik şartlarda bakımı yapılmazsa deri ve yumuşak doku enfeksiyonunun gelişebileceğini aktaran Büke, kimi yaralardaki enfeksiyonların da diğer birine bulaşabileceğini ve bunda yara enfeksiyonu olan kişinin yarası ile öteki kişinin beden bütünlüğü bozulmuş derisine temasın rol oynadığını lisana getirdi.
Çağrı Büke, kemiriciler ya da haşaratlar aracılığıyla bulaşan enfeksiyonların ortaya çıkmasına, kelam konusu hayvan ve böceklerin ısırması, bulundukları ortamın insanlarca solunması ya da çıkartıları ile bulaşan besin unsurlarının tüketilmesinin neden olduğunu belirti.
“Kapalı plastik ya da şişe sularının kullanımı tercih edilmelidir”
Enfeksiyon hastalıklarının yayılmasını azaltmada erken teşhisle birlikte şahısların izolasyonunun sağlanmasının yararlı olduğunu vurgulayan Büke, şöyle devam etti:
“Öksürük, boğaz ağrısı, yutma zahmeti, baş ağrısı, burun akıntısı ya da tıkanıklığı, kas ve eklem ağrısı, yüksek ateş üzere yakınmalardan bir ya da birkaçının birlikte olması teneffüs yolu enfeksiyonunu akla getirmelidir. Toplu hayat alanlarında ağzı ve burnu kapatacak biçimde maske kullanılması birincil tedbirdir. Birebir ortamda yaşayan, kronik ya da bağışıklık sistemini etkileyen hastalığı olanların da maske kullanmaları faydalıdır. Hastanın bulunduğu ortamın sıklıkla havalandırılması, tıpkı ortamı paylaşan bireylerin ellerini pak tutmaları, ellerin temas ettiği yüzeylerin gerekli olduğu durumlarda çamaşır suyuyla 1/100 oranında sulandırılmış suyla temizlenmesi alınacak tedbirlerdendir.”
Büke, kirli ve inançlı olmayan suların içmede, besinleri yıkamada ya da pişirmede kullanılmamasının ishalle seyredecek hastalıkları önleyeceğini aktararak, “Şu an sarsıntı bölgesinde içme ve kullanma suyuna erişimin kısıtlılığı değerli meselelerin başında gelmektedir. Bu nedenle mümkün olduğunca kapalı plastik ya da şişe sularının kullanımı tercih edilmelidir. Şebeke suyunun dağıtımının mümkün olduğu durumlarda ise rutin olarak uygulanan klorlama ile inançlı bir kullanım suyu elde etmek mümkündür. Bu suların içileceği durumlarda kelam konusu kurallar göz önüne alındığında kaynatılıp soğutulduktan sonra içilmesi uygun olur.” değerlendirmesinde bulundu.
Enfeksiyonlara karşı aşı önerisi
Ayrıca risk kümesindeki bireylere sıhhat takımlarınca mevsimsel grip ve pnömokok aşıların yanı sıra Kovid-19 aşısının da en son doz aşının üzerinden 6 ay ya da hastalığın üzerinden 3 ay geçmişse uygulanmasının korunma için değerli olacağını belirtti.
İshal ile seyreden gastrointestinal sistem enfeksiyonlarının bilhassa çocuklar, ileri yaş grubundakiler ve altta bağışık sistemi baskılayan hastalıkları olan bireyleri önemli sonuçlarla karşı karşıya bırakabileceğini aktaran Büke, temel tedbirin kişinin hastalığı bulaştırmaması için tedavisinin planlanması ve bu bireylere tıbbi izolasyon kurallarının uygulanması olduğunu söz etti.
Prof. Dr. Davet Büke, deri ve yumuşak doku enfeksiyonu gelişen hastaların bir an evvel tabibe başvurmalarının kıymetine dikkati çekerek, tetanosa karşı da profilaksinin bir an evvel başlatılması gerektiğini lisana getirdi.
Çocukluk devrinden beri tertipli tetanos aşıları yapılan ve 10 yılda bir tekrar dozları sürdürülen bireylerin yaralanmaları durumunda öncelikle yara paklığı yapılması ve aşı durumunun kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Büke, şu tekliflerde bulundu:
“Yaralanma ağır değilse nizamlı aşılanmış ve son 10 yıl içerisinde tekrar dozu yapılmışsa aşıya gerek yoktur. Ağır bir yaralanma durumundaysa nizamlı aşılanmış ve son aşıdan sonra 5 yıldan daha uzun mühlet geçmişse 1 doz aşı uygulanmalıdır. Aşı durumunun bilinmediği, aşılanmanın tam olarak sürdürülmediği ya da tekrar doz yapılma müddeti 10 yılı geçmiş bir şahısta aşı 3 doz (0, birinci dozdan bir ay sonra ve başlangıçtan 6 ya da 12 ay sonra) yapılmalıdır. Bu türlü şahıslarda ağır bir yaralanma kelam mevzusuysa aşı şemasının uygulanması kâfi olmayıp bu bireylere tetanos anti-toksini de uygulanmalıdır. Kurtarma grubundaki şahıslar için de tetanos aşı durumu sorgulanmalı ve gerekli profilaksi uygulanmalıdır.”
“Atıklar uygun halde ortamdan uzaklaştırılmalı”
Başakşehir Çam ve Sakura Kent Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Hasret Altuntaş Aydın, bu tıp afetlerin akabinde ekseriyetle enfeksiyon görülme riskinin ortaya çıkabildiğini belirtti.
Prof. Dr. Aydın, zelzele bölgesinde en çok görülebilecek enfeksiyonlara ait, “Su ve besin hijyenine bağlı gelişen ishal, bulantı, kusmayla seyreden enfeksiyonlarda artış görebiliriz. İnsanların toplu halde küçük alanlarda bulunmalarına bağlı gelişen, damlacık yoluyla bulaşan enfeksiyonlar da olabilir. Bunlar neler? Kovid, grip, zatürre, menenjit üzere hastalıklarda bir artış görebiliriz. Bu mevzularda dikkatli olmamız gerekiyor.” ihtarında bulundu.
Hastalıklara karşı sarsıntı bölgesinde hijyenin sağlanması gerektiğine de dikkati çeken Aydın, kelamlarına şöyle devam etti:
“Özellikle el, tuvalet ve besin hijyeni çok değerli. Mümkünse kapalı suların kullanılması, zerzevat, meyve şayet yıkanacaksa onların pak sularla yıkanması gerekir. Tuvaletten sonra el hijyenine dikkat edilmesi, atıkların uygun formda ortamdan uzaklaştırılması, başıboş hayvanların denetiminin sağlanması, kemirgenlerin, etkilenmiş olan evcil hayvanların yahut yırtıcı hayvanların da ortamdan uzak tutulması epeyce kıymetli. Bulunulan ortamların havalandırılması, uygun aşılamanın sağlanması ve mevcut aşılamanın da sekteye uğramaması da kıymet arz ediyor.”
Aydın, şu an öncelikli olan gereksinimlere ait, şunları kaydetti:
“Öncelikle su ve besin, akabinde tuvalet. Bunlar şu anda öncelikli olan, insanın yaşayabilmesi, hayatını devam ettirebilmesi için temel durumlar. Orada yaşayan insanlarımız olabilir, göç etmiş insanlarımız olabilir. Zira büyük bir insan hareketi yaşandı ve yaşanacağını da iddia ediyoruz. Yalnızca zelzele bölgesinde değil tüm ülkede rastgele bir ishalli, ateşli bir hastalık olduğu vakit kesinlikle sıhhat kuruluşuna başvurulması, bu tıp salgınların kısa müddette fark edilip, boyutunun azaltılmasını, çabucak denetim altına alınmasını sağlayacaktır. Bu bahse da dikkat edilmesi gerekiyor.”
