Türkiye’de, seçimden sonra büsbütün değişen iktisat idaresinin faiz artırımlarına başlamasını “kaçınılmaz adım” olarak nitelendiren akademisyen Hayri Kozanoğlu, bu durumun ‘ekonominin uygun yönetildiği” manasına gelmediğini söyledi.
Seçim öncesi TCMB’nin faiz artırımlarının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından “istenmeyen yol” olarak ilan edilmesiyle iktisat idaresi de faiz artırımlarını terkederek, Erdoğan’ın “düşük faiz” telaffuzuna uygun halde hareket etmiş ve ortodoks olmayan iktisat siyasetlerine yönelmişti.
Ancak seçim sonrası Mehmet Şimşek’in Hazine’nin başına geçmesi ve ABD’den gelen Gaye Erkan’ın Merkez Bankası (TCMB) lideri olarak atanması piyasalarda iktisadın kurallarına nazaran işleyeceği beklentisini oluşturdu. Gerçekten TCMB lideri vazifeye gelmesinden sonra faizler yüzde 8,5’ten yüzde 25’e çıktı.
Erdoğan’ın sıkı para siyasetine takviyesinin akabinde TCMB kademeli faiz artışlarına devam etmesi bekleniyor.
Kozanoğlu, Reuters ile yaptığı söyleşide, “Binayı yıktıktan sonra tekrar yapabilirsiniz, fakat yıkmasanız daha düzgündü. Bugün hangi iktisat idaresi gelse önemli bir fatura evvelden çıkmıştı… Lakin ‘bu kaçınılmazdı o vakit âlâ yönetiyorlar’ demek durumunda değiliz” diye konuştu.
‘İSİMLER DEĞİŞSE DE AKP AYNI’
İsimler değişse de AKP iktidarının temel özelliklerinin yerinde kalmaya devam ettiğini belirten Kozanoğlu, bu özellikler ortasında, özel şirketlerle kurulan bağlantılar, vakıflar aracılığı ile toplumun bir bölümüne sağlanan avantajlarla kendilerine sadık hale getirilmesi, tekrar şirketlerin ihaleler yolu ile kendilerine avantaj sağlama tartışmalarının yer aldığını söyledi.
Bu nedenle asıl değişmesi ve sorgulanması gerekenin uygulanan bu modeller olduğunu vurgulayan Kozanoğlu, “Örneğin Kamu-Özel işbirliği projeleri… Bunlar geçmişte Euro cinsinden bir kısmı dolar cinsinden bağıtlanmış… Kârlar müteahhitlere, ziyanlar kamuya diye… Bunun aslında dönüp tekrar gözden geçirilmesi, yine düzenlenmesi, geçmiş ziyanların tahsili, yoluna gidilmesi gerekir” dedi.
‘AKP’NİN EKONOMİK MODELİ’
AKP ekonomik modeline ait bir diğer örneğin de vakıflara kanalize edilen paralarla açılan yurtlar, burslar üzere ağlar üzerinden yürüyen alakaların olduğunu söyleyen Kozanoğlu, AKP yahut Cumhur İttifakı’nın seçim muvaffakiyetinde, o ağların içinde olanların günlük hayattaki ekonomik problemlerden daha az etkilenmesi olduğunu kaydetti.
“20 küsur yıllık bir iktidar var. Yalnızca toplumun bir kesitine yönelik toplumsal ağlar, vakıflar, burslar, gelir kapıları, küçük-büyük ihaleler” diyen Kozanoğlu, bunun mikro işlerde de görüldüğünü kaydetti.
‘OVP İÇ AÇICI OLMAYAN BİR YOL HARİTASI SUNUYOR’
OVP’de açıklanan gayelerin ‘uçuk’ olmadığını söyleyen Kozanoğlu, lakin önemli halde dış kaynak bulma gereksinimi olduğunu ve bunun belirsizlik yarattığını belirtti. Kozanoğlu, “Ortalama yurttaş açısından, OVP’nin gayeleri tutsa dahi; işsizliğin arttığı, enflasyonun sürdüğü pek de iç açıcı olmayan bir yol haritası sunuluyor” dedi.
Türkiye’de en kıymetli problemlerden birinin işsizlik olduğunu söyleyen Kozanoğlu, bu nedenle minimum fiyat düşük bile kalsa insanların buna razı olacağı ortamın yaratıldığını söyledi.
Yerel seçimlerde Erdoğan’ın ekonomik programdan taviz verip vermeyeceği, bilhassa kamu ve emeklilere yapılacak artırımlarla yine seçim iktisadı uygulayıp uygulamyacağı merak ediliyor.
Son çeyrekte faiz artışlarıyla, kredilerin çok önemli yavaşlayacağını tabir eden Kozanoğlu, “Talep yavaşlayınca da işsizlikte önemli bir artış olacak. Bu durum çalışan, istihdam sahibi olanlar üzerinde de basınç yaratıyor. Yedek iş gücü ordusu olduğu için beşerler çalışan beşerler da pazarlık gücü azalıyor” diye konuştu.
ASGARİ ÜCRETLİLER TOPLUMU
Asgari fiyatla çalışma oranının inşaat, dokuma, lokanta üzere bölümlerde 2023’te yüzde 80’lerin üzerine çıkacağını varsayım ettiğini söyleyen Kozanoğlu, “2023’te Türkiye bir taban ücretliler toplumu olacak ancak işsizliğin artması da insanların minimum fiyattan şikayet etme kapasitesini azaltacak. Türkiye’nin minimum ücretliler toplum olma özelliğinin 2023’ün ilerleyen kısmında çok daha muhakkak hale geleceğini düşünüyorum” dedi. (REUTERS)
