Erdoğan birinci kere 2005’te Türkiye Başbakanı olarak Kurul’a hitap etmiş; 2007, 2009 ve 2011 yıllarındaki toplantılara da birebir sıfatla katılmış; 12. Cumhurbaşkanı seçildiği 2014 yılından itibaren de aralıksız bu toplantılarda konuşma yapmıştı.
Erdoğan, 2014’teki 69. BM Genel Konseyi’nde yaptığı konuşmada, BM Güvenlik Kurulu’nun hala 5 olan daimi üye sayısının artması ve örgütte ıslahata gidilmesi gerektiğini vurgulayarak, “Dünya beşten büyüktür” demişti.
Her yıl Eylül ayında BM Genel Merkezi’nde düzenlenen Genel Konsey toplantılarının 78. sine, 193 ülkenin üst seviye temsilcileri katılacak. Bugün başlayacak toplantılar, 26 Eylül’e kadar sürecek. Toplantılar yeniden BM üyesi ülkelerin devlet ve hükümet liderleriyle, bakanlarını ve delegasyonlarını bir ortaya getirecek.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER NEDİR, BM GENEL HEYETİ’NİN DEĞERİ NE?
BM, İkinci Dünya Savaşı’nın bitmesi sonrası 1945 yılında memleketler arası barışı korumak maksadıyla Türkiye dahil 51 ülke tarafından kuruldu.
Halen örgütün tam üye sayısı 193. Vatikan ve Filistin’in de BM’de özel statüleri var. BM’nin en yeni üyesi ise 2011’de örgüte katılan Güney Sudan.
BM Genel Şurası, örgütün neler yapması gerektiğine karar verilen ana toplantı. 193 BM üyesinin tümü yalnızca Genel Kurul’da temsil ediliyor.
Genel Heyet her Eylül ayında BM’nin New York’taki merkezinde toplanıyor.
BM Genel Konseyi’nin 78. oturumu 5 Eylül’de başladı. Lakin başkanlarının birden fazla 18 Eylül’den itibaren ana toplantılara katılmaya başladı.
BM GENEL KONSEYİ’NDE HANGİ MEVZULAR TARTIŞILACAK?
Dünya önderleri BM Genel Heyeti’nde bir ortaya geldiklerinde, memleketler arası kalkınma ve iklim değişikliğiyle çaba gündemin üst sıralarında yer alacak.
Ukrayna savaşının da kıymetli bir gündem hususu olması olası.
BM üyesi ülkelerin, örgütün “sürdürülebilir kalkınma hedeflerine” nasıl ulaşılacağını tartışacakları konferans dün başladı ve bugün sona erecek.
Dünyada açlığın ve yoksulluğun sona erdirilmesi, dünya çapında gelirlerin ve eğitimin uygunlaştırılması, pak suya ve sanitasyona erişimin artırılması, bu gayelerden kimileri.
19 Eylül-26 Eylül tarihleri ortasında Devlet ve Hükümet Liderleri BM Genel Kurulu’nda birer konuşma yapacak.
Liderler bu konuşmalarda, ülkelerini ilgilendiren bahisleri da gündeme getirebiliyor.
BM İklim Gayesi Doruğu ise yarın yapılacak. Doruğun hedefi, iklim değişikliğiyle uğraşa yönelik aksiyonları hızlandırmak.
BM Genel Konseyi sırasında ekonomik kalkınmanın finansmanı, salgın hastalıklarla gayret ve nükleer silahsızlanma hususlarında da konferanslar düzenleniyor.
BM Genel Heyeti’nin lideri her yıl seçiliyor. 2023’te bu vazifeye Trinidad ve Tobagolu diplomat Dennis Francis seçilmişti.
BM GENEL ŞURASI’NA HANGİ ÖNDERLER KATILMIYOR?
BM Genel Şurası, devlet ve hükümet liderlerine, tek bir yerde buluşmaları için eşsiz bir fırsat sunuyor.
Kurul’da en değerli kararlar ekseriyetle başkanların ikili görüşmelerinde alınıyor.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky’nin de BM Genel Konseyi’ne katılması bekleniyor. Zelenskiy, BM Güvenlik Kurulu’nda de ülkesindeki savaşla ilgili bir konuşma yapabilir.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, Çin Devlet Lideri Şi Cinping ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bu yıl BM Genel Konseyi’ne katılmayacak. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak’ın da toplantıya katılmayacağı tarafında haberler var.
BM Genel Konseyi’nde birinci konuşmayı neden Brezilya başkanı ya da temsilcisi yapıyor?
BM Genel Heyeti’nde birinci konuşmayı Brezilya başkanının ya da temsilcisinin yapması ve onu ABD başkanının izlemesi bir geleneğe dönüştü.
Genel Kurul’un birinci yıllarında hiçbir ülke başkanı birinci konuşmacı olmak istemiyordu. Mevcut geleneğin kökeninde de, Brezilya önderlerinin ya da temsilcilerinin vaktinde bu işe istekli olmaları var.
Her ülkenin başkanı ya da temsilcisi BM Genel Heyeti’ne hitap edebiliyor. Önderler kendi lisanlarının yanı sıra BM’nin 6 resmi lisanından (Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca) rastgele birini kullanabiliyor.
Konuşmacılardan kürsüde 15 dakikadan az kalmaları isteniyor lakin çoklukla bu talebe uyulmuyor.
BM Genel Heyeti’nde en uzun konuşma rekoru, eski Küba Devlet Lideri Fidel Castro’ya ilişkin. Castro’nun 1960’da BM Genel Heyeti’nde yaptığı konuşma 4,5 saat sürmüştü.
BM Genel Şurası’nda delegeler isimlerinin İngilizce çevirisine nazaran alfabetik sıraya nazaran oturuyor lakin birinci koltukta yer alan ülke her vakit BM Genel Sekreteri tarafından seçiliyor. 2023’te bu ülke, Kuzey Makedonya.
BM GENEL ŞURASI’NIN EN UNUTULMAZ OLAYLARI NELERDİ?
2006 yılında periyodun Venezuela Devlet Lideri Hugo Chavez konuşmasında devrin ABD Lideri George W. Bush’u “şeytan” olarak nitelendirmişti. Chavez ayrıyeten Bush’un evvelki gün konuşma yaptığı podyumun, “hala kükürt koktuğunu” söylemişti.
2009 yılında periyodun Libya önderi Muammer Kaddafi 1,5 saatten uzun konuşmuş, bir noktada delegelerin konferans salonunu terk etmesinden şikayetçi olmuştu. Kaddafi, büyük güçleri, BM’nin kurucu antlaşması niteliğindeki BM Kuralı’nın unsurlarına ihanet etmekle suçlamış ve daha sonra BM Kuralı’nın bir kopyasını yere atmıştı.
2017’de devrin ABD Lideri Donald Trump, Kuzey Kore önderi Kim Jong-un için “Roket Adam kendisi için bir intihar görevinde” demişti.
2019’da ise o vakit 16 yaşında olan İsveçli etraf aktivisti Greta Thunberg, BM Genel Heyeti’nin İklim Aksiyonu Tepesi’nde dünya önderlerine hitaben şunları söylemişti:
“Boş sözlerinizle hayallerimi ve çocukluğumu çaldınız. Buna nasıl cüret edersiniz?”
