ABD’de fentanil vefatlarında tarihi artış: ‘Benzeri görülmemiş çok doz krizi yarattı’

Fentanil, çok ağrı durumunda hekim tarafından reçeteyle yazılabilen bir ilaç; fakat yasadışı örgütler tarafından da üretip satılıyor.

Amerikan Uyuşturucuyla Çaba Kurumu’na (DEA) nazaran Çin’den getirilen kimyasallar kullanılarak üretilen yasadışı ilaçlar Meksika’dan ülke hudutlarına sokuluyor.

2010 yılında 40 binden daha az kişi çok doz ilaç kullanımından hayatını kaybetmişti; bu ölümlerin yüzde 10’undan azı fentanil kullanımı kaynaklıydı.

O vakitler ölümlerin nedeni daha çok eroin ya da reçeteli opioid kullanımıydı.

Kaliforniya Ünitersitesi, Los Angeles(UCLA) tarafından bu hafta yayımlanan ve 2010-2021 yılları ortasında çok doz yüzünden yaşanan vefatları inceleyen bir araştırma ise ortaya çıkan vahim tabloyu ortaya koydu.

BBC muhabiri Nadine Yousif’in haberine nazaran bilgiler, fentanilin ABD’de çok doz ölümlerde etken bir unsur olduğunu gösteriyor.

Araştırmacılar, yasa dışı üretilen fentanilin ABD’de “benzeri görülmemiş bir çok doz krizi yarattığını” aktarıyor.

Hawaii’den Alaska ve Rhode Island’a kadar ABD’nin bütün köşelerinde fentanil görüldüğü belirtilirken bu husus yüzünden yaşanan birinci ölümlerin 2015 yılında gözlendiği söz edildi.

Başka hususlarla birlikte kullanılıyor

Araştırmada fentanil ile kokain ve metamfetamin üzere öteki bir uyarıcı unsurun birlikte kullanılmasından dolayı yaşanan ölümlerin de artış gösterdiği ortaya çıktı.

Kim Blake, 6 yıl evvel 26 yaşındaki oğlu Sean’ı kazara gerçekleşen bir fentanil doz aşımı yüzünden kaybetti.

Kendisi de tabip olan Blake, oğlunun ortada sırada kokain kullandığını, lakin toksikoloji raporunda sisteminde yalnızca fentanilin görüldüğünü belirtti.

Blake, çok sayıda kişinin fentanili bir öteki uyarıcı husus ile bir arada kullandığını öğrendiğini ekledi.

İlk başta kimse istemiyordu

Araştırmanın muharrirlerinden ve UCLA Tıp Fakültesi’nde misyonlu olan Prof. Chelsea Shover, fentanilin ABD’ye yasa dışı ilaç olarak birinci geldiğinde “kimsenin bu maddeyi istemediğini” fakat sentetik opioidlerin öbür ilaçlara kıyasla üretiminin daha ucuz olması nedeniyle yaygınlaştığını vurguladı.

Yüksek oranda bağımlılık yaratması münasebetiyle, husus kullanımıyla çaba eden şahısların acı verici geri çekilme krizleriyle karşı karşıya kaldığında kullanmayı tercih ettiği belirtiliyor.

ABD’de Alaska, West Virginia, Rhode Island, Hawaii ve California üzere halihazırda yüksek unsur kullanımının olduğu eyaletlerde, fentanil ve bir diğer uyarıcı unsur kullanımı yüzünden gerçekleşen ölümlerin sayısı yüksek.

Sadece beyazlara ait bir sorun değil

Opioid krizinin evvelce beyazlara ait bir sorun olarak algılandığını vurgulayan Shover’a nazaran ise araştırmaları fentanil ve bir öbür ilacın kullanımı hasebiyle hayatını kaybeden Afrika kökenli Amerikalıların da oranının bir epey yüksek olduğunu gösteriyor.

Ohio eyaletinin Cincinnati kentinde, Afrikalı Amerikalı topluluklarda görülen doz aşımı ölümlerin artması üzerine çalışan A1 Stigma Free tertibinden aktivist Rasheeda Watts-Pearson da misal bir müşahedede bulunuyor.

Berberleri, barları, marketleri ve manavları dolaşan Rasheeda Watts-Pearson, tarihi olarak ırk ve etnik azınlıklarda görülen sıhhat sistemi eşitsizliklerinin bu konuda da kendini gösterdiğini aktarıyor.

Watts-Pearson, opioid kriziyle ilgili bilinçlendirme çalışmalarında daima beyazların kullanıldığını aktarıyor.

Watts-Pearson’a nazaran fentanilin izlerinin bulunduğu uyuşturucuların sokaklarda satılması ölümlerin artmasına yol açıyor:

“Savcının ofisi, fentanil izlerine rastlanan kokain ve hap yüzünden gerçekleşen çok doz ölümlerle dolup taşıyor.”

Tedavi formülleri tartışma yaratıyor

Araştırmacılara nazaran öteki ilaçlarla bir arada fentanilin ölümcül bir biçimde kullanılması, ABD’de çok dozdan ölümlerin dördüncü dalgasının yaşanmasına neden oluyor.

Prof. Shover’a nazaran husus kullanımına ait tedavi formüllerinin yeni olmaması da sorunu körüklüyor:

“Bizim tedavi sistemimiz tek bir uyuşturucuya odaklanmayı seçiyor. Lakin beşerler birebir anda birden fazla uyuşturucu kullanıyor.”

Oğlunun anısını canlı tutmak isteyen Blake ise çok doz yüzünden çocuklarını kaybeden ailelerin yas tutarken yanında olmaya çalışıyor:

“Herkesin bir kıssası var, çocuğunu kaybeden bir ebeveyninki ise sonsuza dek sürüyor.”

Oğlunun unsur kullanımına karşı birkaç kere tedavi gördüğünü söyleyen Blake’e nazaran eyaletten eyalete değişse de tedavi seçenekleri kâfi değil.

Blake, çok dozdan ölümlerin önüne geçmeyi hedefleyen ve insanların inançlı bir biçimde, nezaret altında uyuşturucu kullandıkları alanların oluşturulabileceğini söylüyor.

Bir öbür opioid krizinin yaşandığı ülke olan Kanada’da bu biçim alanlar çok sayıda varken ABD’de yalnızca iki tane bulunuyor.

Madde kullanımıyla gayret eden bireylere anlayışla yaklaşılması gerektiğini söyleyen Blake, “Konuştuğum çok sayıda kişinin çocuğu ölmek istemiyordu” diyor.

• Fentanil: Prince’in vefatına yol açan ilaç